اهمیت توجه به ضمانت اجرا در تنظیم قراردادهای تجاری

این مقاله در تاریخ ۱۱۴۰۱/۰۴/۲ به نوشته ی دکتر احمد شهنیایی در روزنامه دنیای اقتصاد به چاپ رسیده است.بیت24 شماره روزنامه: ۵۴۸۱ شماره خبر: ۳۸۷۵۸۱۳

فهرست

قرارداد مهمترین وسیله حقوقی برای کسب و کارها جهت انجام ترتیبات تجاری و مالی با سایر افراد است. در کنار قانون، این قرارداد است که برای کسب و کارها در روابط تجاری شان، حقوق و موقعیت های مالی ایجاد می کند. از بخش های مهم قرارداد، “ضمانت اجرای” آن است. ضمانت اجرای قرارداد، به طرفین آن برای اجرای حقوق شان اطمینان می دهد. امضای قرارداد توسط هر کسب و کاری، بدون توجه به ضمانت اجرای آن، موجب تضعیف موقعیت های قراردادی وی در برابر طرف دیگر خواهد شد بنابراین آشنایی با جنبه های حقوقی ضمانت اجرای قرارداد، به هنگام انعقاد آن برای صاحبان و مدیران کسب و کار لازم است.

۱-ضمانت اجرای قراردادی چیست

اشخاص با این هدف قرارداد منعقد می کنند تا با استناد به آن، تعهدات قابل مطالبه ای را از طرف دیگر برای خود بدست آورند. با این حال درج کردن تعهدات طرف دیگر در قرارداد، کافی برای برآوردن اهداف و حقوق قراردادی نیست بلکه درج تعهدات باید با پیش بینی پشتیبان های اجرایی برای آنها تکمیل شود. ضمانت اجرای کافی امکاناتی را به صاحب حق می دهد تا بتواند با استفاده از آن، آسیبی را که به حقوق قراردادی وی بخاطر انجام نشدن تعهد توسط طرف دیگر وارد شده بازسازی کند. چنین امکاناتی از نظر حقوقی “ضمانت اجرا” خوانده می شوند. ضمانت اجرا در واقع، امکاناتی است که قانون و یا قرارداد به صاحب حق قراردادی می دهد تا با استفاده از آن بتواند از اجرای تعهد توسط طرف دیگر به نفع خود اطمینان یابد. مثلا چنانچه فروشنده کالایی از تحویل آن خودداری کند، خریدار بتواند با دسترسی به حقوق جبرانی لازم، حقوق از دست رفته خود برای دریافت کالا را بازیابد.

بیشتر بخوانید  نکات مهم در مورد ورشکستگی برای صاحبان کسب و کار و شرکت های تجاری

۲-چرا توجه به ضمانت اجرا در قراردادها الزامی است

امضای قرارداد توسط شما، بدون اطمینان از اینکه طرف دیگر آن را اجرا می کند، بازدهی کافی ایجاد نمی کند. بخشی از این اطمینان را قانون ایجاد کرده است. مثلا در قانون مدنی پیش بینی شده اگر متعهد قرارداد از اجرای تعهد خودداری کند، طرف دیگر می تواند از طریق دادگاه متعهد را مجبور به اجرای تعهد کند. ولی آنچه در قانون برای اطمینان از اجرای تعهد پیش بینی شده است ناکافی و زمان بر است و به تنهایی نمی تواند به شما برای اجرای حقوق قراردادی تان اطمینان دهد بلکه خودتان نیز باید هنگام تنظیم قرارداد، ضمانت اجراهایی بیشتر از پیش بینی های قانون، درج کنید. در واقع بدون اختصاصی کردن مفاد قرارداد و درج کردن آگاهانه ضمانت اجراهای متناسب، فرصت را برای طرف خود جهت فرار از انجام تعهدات و تضعیف موقعیت حقوقی خود ایجاد کرده اید.

۳-ضمانت اجراهای مناسب برای درج در قرارداد کدام است

همانگونه که گفته شد مواردی از ضمانت اجراهای قراردادی در قانون وجود دارد ولی موارد بیشتر و کامل در صورتی در دسترس است که در قرارداد درج شده باشند. ضمانت اجراهای قابل دسترس برای اطمینان از اجرای تعهدات عبارت اند از؛

۱-۳- اجبار متعهد به اجرای قرارداد

چنانچه طرف شما از اجرای قرارداد و یا تعهدات آن خودداری کند، شما حق دارید با مراجعه به دادگاه، وی را ملزم به اجرای تعهدش کنید. ولی باید دانست که برای دسترسی به این ضمانت اجرا، محدودیت ها و مراحل رسیدگی طولانی و زمان بری در دادگاه وجود دارد در نتیجه این ضمانت اجرا به تنهایی برای اطمینان از اجرای قرارداد کارآمد و کافی نیست.

بیشتر بخوانید  آیا مدیران بابت تصمیمات مدیریتی خسارت‌بار به شرکت، مسوول هستند؟

۲-۳-حق فسخ قرارداد

اگر طرف دیگر با بدعهدی، از انجام قرارداد خودداری می کند، شما باید امکان آنرا داشته باشید که خود را از این قرارداد رها کنید. برای این کار، باید از حق فسخ قرارداد برخوردار باشید. قانون حق فسخ قرارداد را به طرفی که با بدعهدی طرف دیگر مواجه می شود می دهد ولی برخورداری از این حق محدودیت و مراحل طولانی دارد به همین دلیل بهتر است به جای درگیر شدن در محدودیت های قانونی فسخ قرارداد، به طور صریح حق فسخ را در قرارداد بدون ضرورت طی کردن این مراحل درج کنید تا حق شما برای فسخ قرارداد، معطل محدودیت ها و مراحل طولانی نشود.

۳-۳-حق دریافت خسارت

قطعا اجرا نکردن قرارداد توسط طرف دیگر می تواند خسارات قابل توجهی به شما وارد کند و اگر این امکان را نداشته باشید که جبران این خسارات از طرف دیگر را بدست آورید علاوه بر اینکه وی در اجرا نکردن قرارداد جرات پیدا می کند بلکه خسارات وارده به شما نیز بدون جبران می ماند. باید بدانید امکاناتی که قانون ایران برای جبران خسارت فراهم می کند برای تامین ضرورت های تجاری در مقایسه با قوانین کشورهای دیگر ضعیف است و خسارت واقعی را به طور کامل جبران نمی کند. پس لازم است در قراردادی که تنظیم و امضاء می کنید حق و امکانات کافی برای جبران کامل و آسان خسارت را درج کنید. درج کردن حق دریافت مبلغ مقطوع و یا وجه التزام از طرف در صورت انجام ندادن قرارداد توسط وی، یکی از بهترین تدابیر حقوقی برای اطمینان یافتن از تامین اهداف تجاری و تامین موقعیت قراردادی است.

بیشتر بخوانید  قرارداد فاکتورینگ چیست و چه امکاناتی را برای تامین کنندگان کالا و خدمات فراهم می کند

۴-۳-حق امتناع از انجام تعهد

در مواردیکه طرف شما از انجام تعهد خودداری می کند، قانون مدنی این حق را می دهد که شما نیز از انجام تعهد در مقابل وی خودداری کنید. برخورداری از این امکان در قانون که حق حبس نامیده شده است، شرایط و محدودیت هایی دارد بنابراین بهتر است به جای اکتفا کردن به قانون برای برخورداری از این امکان، مفاد قرارداد را به گونه ای تنظیم کنید که حق امتناع از انجام تعهد را در سایر شرایط لازم دیگر نیز داشته باشید.

۵-۳-حق انعقاد قرارداد جایگزین

در قوانین بسیاری از کشورها، طرف قرارداد این حق را دارد که در صورت خودداری طرف دیگر از اجرای موضوع قرارداد، بتواند از منبع و شخص دیگری موضوع قرارداد را بدست آورد و هزینه و مخارج آنرا به حساب طرف قرارداد بگذارد. این امکان در قانون ایران وجود ندارد بنابراین لازم است در زمانی که قرارداد را تنظیم می کنید آنرا به روشنی در قرارداد درج کنید.

۴-ضرورت استفاده از وکیل تجاری متخصص در امور قراردادی برای بدست آوردن حقوق قراردادی

با توجه به جنبه های تخصصی در مسائل حقوقی قراردادهای تجاری مناسب است در موارد تنظیم قراردادهای تجاری و یا امتناع طرف دیگر از اجرای تعهدات و یا مطالبه خسارت از طرف دیگر، از وکیل متخصص در امور قراردادهای تجاری استفاده کنید.

لینک مشاهده مقاله

دکتر شهنیایی
همین حالا وقت مشاوره رزرو کنید
و مشکل خود را حل کنید!
بسیاری از مشکلات حقوقی بدون کمک وکیل قابل حل نیستند.
تجاری و مالی

دریافت آخرین مقالات و قوانین مالیاتی، تجاری و بانکی