نکات اساسی و کاربردی مالیات بر ارث

۱-اهمیت موضوع نکات اساسی و کاربردی مالیات بر ارث

۱-۱- این مطلب برای چه کسانی مفید است

مالیات بر ارث یکی از دغدغه‌های اصلی بر از فوت بستگان ماست. این مطلب راهنماییست برای همه افراد جامعه که درگیر مسئله ارث هستند. همچین اگر وکیل مالیاتی هستید این مطلب راهگشای شماست.

 2-1- مالیات بر ارث در قانون مالیات های مستقیم

 مالیات بر ارث یکی از منابع مالیاتی در قانون مالیات های مستقیم ایران است. این مالیات وقتی مطرح می شود که دارایی و اموال به جا مانده از شخص متوفی قرار باشد به وارث یا وارثان بعنوان ارث منتقل گردد. در مواردی که مالی از طریق وصیت متوفی به وارث منتقل شود نیز مشمول مالیات بر ارث است.

۲- چه کسانی مشمول پرداخت مالیات بر ارث هستند

از نظر قانونی مالیات بر ارث بر عهده وارث بابت تحصیل مال مورد ارث است. در واقع وراثی که اموال و دارایی به جا مانده از متوفی به آنها منتقل می شود بعنوان مودی ( اصطلاحات کلیدی در قانون مالیات های مستقیم) مکلف به پرداخت مالیات بر ارث طبق مقررات قانونی هستند.

از نظر قانونی وراث عبارت‌اند:

از همسر، پدر، مادر و فرزندان متوفی( وراث طبق اول) که طبق قانون هر کدام سهم مشخصی از اموال متوفی را به ارث می برند. لازم به ذکر است چنانچه متوفی فاقد وراث از طبقه اول باشد، اموال به طبقه بعدی وراث شامل اجداد و برادر و خواهر یا فرزندان آنها می رسد. ( وراث طبقه دوم) و اگر متوفی فاقد این طبقه از وراث نیز باشد اموال به طبقه بعدی وراث شامل عمو، عمه، خاله و دایی و فرزندان آنها می رسد.

۳- عدم پرداخت مالیات بر ارث چه آثاری دارد

تا زمانی که مالیات اموال مورد ارث به اداره مالیاتی پرداخت نشده باشد و گواهی پرداخت مالیات از اداره مربوطه دریافت نشود، انتقال رسمی آنها به وراث و نیز تحویل گرفتن این اموال از ادارات و بانکها ممنوع است.

۴- چه اموالی مشمول مالیات بر ارث هستند

گرچه همه اموال و ماترک متوفی مشمول مالیات بر ارث نمی شوند لکن عمده اموال ارزشمند مشمول مالیات ارث هستند. از جمله اموال و دارایی هایی مشمول مالیات بر ارث عبارت اند از؛

1. سپرده های بانکی
2. اوراق مشارکت
3. هر گونه اوراق بهادار، سهام، سهم الشرکه، حق تقدم سهام و نیز سود آنها
4. خودرو و سایر وسایل نقلیه به جا مانده از متوفی
5. اموال غیر منقول متوفی مثل زمین و آپارتمان
6. اموال منقول متوفی غیر از اثاثیه منزل مسکونی متوفی
7. حقوق مالی متوفی مثل حق اختراع، فیش حج، حق تالیف
8. مطالبات متوفی از دیگران و اسناد طلب متوفی مثل چک، سفته، اسناد طلب، حقوق قرادادی که متوفی در زمان حیات نسبت به دیگری داشته است مثل اجاره بهای اموال به اجاره داده شده
9. حق سرقفلی و کسب و پیشه به جا مانده از متوفی.

لازم به ذکر است این اموال و دارایی ها اعم از اینکه در ایران واقع شده یا خارج از ایران واقع شده باشد مشمول مالیات بر ارث ایران است با این حال چنانچه در کشور خارجی محل وقوع مال، مالیاتی بابت ارث توسط کشور محل وقوع مال مزبور اخذ شده باشد، این مالیات پرداختی، از مالیات قابل پرداخت در ایران کسر می شود.

۵– چه اموالی اساساً مشمول مالیات ارث نیستند

برخی اموال اساساً مشمول مالیات بر ارث نیستند و پرداخت و تحویل آنها به وارث معطل پرداخت مالیات نیست از قبیل؛

۱- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج و بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه های اجتماعی مربوط به متوفی.

۲- وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه گذار و یا کارفرما از قبیل بیمه های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند اینها که به ورثه پرداخت می گردد.

به برخی اموال مالیات ارث تعلق نمی گیرد از جمله به اثاثیه منزل محل سکونت متوفی، مالیات ارث تعلق نمی گیرد.

۶- عدم تعلق مالیات ارث تا میزان بدهی‌های متوفی

در مواردی که مجموع دیون و بدهی های حقوقی و عایدی متوفی از ارزش روز کلیه اموال و دارایی های بجا مانده متوفی بیشتر باشد، چون که این دیون و بدهی ها باید از محل اموال متوفی پرداخت شود و تبعاً چیزی برای به ارث رسیدن باقی نمی ماند، لذا مالیات بر ارث نیز منتفی است و اگر مالیاتی در این فرض پرداخته شده باشد، می توان استرداد آن را از اداره مالیاتی درخواست کرد. در نظر داشته باشید که بهره مندی از این امکان قانونی صرفاً در صورت رعایت تکالیف قانونی توسط ورثه از جمله تسلیم اظهارنامه قانونی ممکن خواهد بود.

۷- مالیات بر ارث چند درصد است (نرخ مالیاتی)

نرخ مالیات ارث ( اصطلاحات کلیدی در قانون مالیات های مستقیم)، درصدی از ارزش مال مورد ارث است و این نرخ بر حسب نوع مالی که به ارث می رسد و نیز اینکه وارث جزء چه طبقه ای از طبقات ارث باشد متفاوت است. نرخ مالیاتی برحسب نوع مال مورد ارث برای وراث طبقه اول به این شرح است؛

۷-۱- نرخ مالیات بر ارث سپرده بانکی و اوراق بهادار

در مورد سپرده های بانکی و اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سود های متعلق به آنها نرخ مالیاتی عبارت است از سه درصد ارزش آنها مثلاً اگر حساب بانکی متوفی دارای صد میلیون تومان موجودی باشد و یا اگر به متوفی بابت سهامداری در شرکتی صد میلیون تومان سود تقسیم شده تعلق گرفته باشد، مالیات ارث هر کدام از این موجودی و سود عبارت است از سه میلیون تومان.

۷-۲- نرخ مالیات بر ارث سهام

در مورد سهام و سهم الشرکه و حق تقدم متوفی در شرکت های سهامی و یا غیر سهامی، نرخ مالیاتی عبارت است از معادل شش درصد ارزش اسمی سهم( در مورد شرکت های غیر بورسی) و یا هفتاد و پنج صدم درصد ارزش بورسی سهم( در مورد شرکت های بورسی)

۷-۳- نرخ مالیات بر ارث وسایل نقلیه

نرخ مالیات بر ارث در مورد وسایل نقلیه متوفی معادل دو درصد ارزش اعلامی وسیله نقلیه توسط سازمان امور مالیاتی است.

۷-۴- نرخ مالیات بر ارث املاک

نرخ مالیاتی مالیات بر ارث در مورد املاک معادل هفت و نیم درصد ارزش معاملاتی ملک است.

لازم به ذکر است ارزش معاملاتی ملک ارزشی است که توسط مرجع قانونی مربوطه بطور سالیانه تعیین می شود و بسیار کمتر از ارزش واقعی ملک است پس از این جهت نگران نباشید.

۷-۵- نرخ مالیات بر ارث سرقفلی

نرخ مالیات بر ارث در مورد حق سرقفلی یا حق کسب و پیشه املاک تجاری معادل سه درصد ارزش روز حق سرقفلی و حق کسب و پیشه است.

۷-۶- نرخ مالیات بر ارث سایر اموال و حقوق مالی

در مورد سایر اموال و حقوق مالی مثل حقوق مادی ناشی از حق تالیف یا حقوق مادی ناشی از حق اختراع، نرخ مالیاتی معادل ده درصد ارزش روز این اموال و حقوق است.

۷-۷- نرخ مالیاتی اموال خارج از ایران

نرخ مالیاتی در مورد اموال و دارایی های متوفی واقع در خارج از ایران معادل ده درصد ارزش روز این اموال است.

۷-۸- نرخ مالیاتی وراث طبقه دوم و سوم

لازم به ذکر است نرخ های یاد شده برای مواردی است که وارث در زمره وراث طبقه اول( پدر، مادر، همسر، فرزند و اولاد آنها) باشند و لذا در مواردی که وراث در زمره وراث طبقه دوم ( اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها) باشد نرخ مالیاتی دو برابر نرخ مالیاتی وراث طبق اول و در مواردی که وراث در زمره وراث طبقه سوم( عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها) باشد، نرخ مالیات آنها چهار برابر نرخ مالیاتی وراث طبقه اول است.

لازم است بدانید اموال صرفاً در صورتی به وراث طبقه دوم یا سوم می رسد که وارثی از طبقه اول و یا طبقه دوم وجود نداشته باشند.

۸- آیا برای محاسبه مالیات بر ارث اموال، کسوراتی نیز در نظر گرفته می‌شود

باید توجه داشت که مالیات بر ارث بر اموال متوفی با لحاظ دیون متوفی تعلق می گیرد. طبیعی است که متوفی همان گونه که ممکن است اموال داشته، در عین حال بدهی هایی هم دارد.

از نظر قانونی این دیون و تعهدات متوفی، از ارزش اموال متوفی کسر می شود و تا میزان این بدهی ها اموال متوفی از مالیات بر ارث خارج می شود. پس برای وراث بسیار بهتر است که دیون متوفی را نیز به اداره امور مالیاتی اعلام نمایند تا از ارزش اموال متوفی کسر شود و در نهایت مالیات کمتری ( بیست راهکار قانونی برای کاهش مالیات) پرداخت کند. این امر از طریق انجام وظیفه قانونی تسلیم اظهارنامه مالیاتی مالیات بر ارث انجام می شود.

۹- وراث چه وظایفی در مورد مالیات بر ارث دارند

وراث برای اینکه بتوانند اموال به ارث رسیده را تحویل بگیرد یا بتوانند اسناد اموال را به نام خود بزنند و یا بتوانند بدهی های متوفی را از ارزش اموال متوفی کسر کنند، باید چند وظیفه قانونی در مورد مالیات بر ارث را آنجا دهند؛

۹-۱- تکلیف دادن اظهارنامه فهرست بدهی ها و اموال متوفی

وراث موظفند اظهارنامه ای در بردارنده بدهی های حقوقی متوفی راجع به اموال موضوع مالیات بر ارث را تنظیم کنند و ظرف مهلت یکسال از تاریخ فوت متوفی به اداره امور مالیاتی مربوطه همراه با مدارک قانونی مربوطه تسلیم کند.

توجه داشته باشید اولاً انجام این وظیفه بر عهده همه وراث است که از طریق وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) و یا سایر نمایندگان قانونی نیز قابل انجام است ولی اگر یکی از وراث این وظیفه را انجام دهد، سایر وراث دیگر وظیفه ای در این خصوص ندارند. ثانیاً اگر این اظهارنامه را در مهلت قانونی ارائه ندهید از نظر مالیاتی به ضررتان خواهد شد زیرا مبالغ دیون و تعهدات متوفی دیگر از ارزش دارایی های موضوع مالیات قابل کسر نخواهد بود و در نهایت شما مجبور به پرداخت مبلغ بیشتری به عنوان مالیات خواهید بود.

البته عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مورد ارث و یا تسلیم ان خارج از موعد، مشمول جریمه نقدی ( تخلفات مالیاتی و جریمه های آن در مورد مالیات بر درآمد ) عدم تسلیم اظهارنامه نمی باشد.

۹-۲- تکلیف پرداخت مالیات بر ارث

وراث موظف هستند مالیات ارث متعلق به هر یک از دارایی ها و اموال موضوع مالیات بر ارث را به مبلغی که اداره امور مالیاتی مطابق قانون و مقررات تعیین می کند پرداخت کنند. بعداز پرداخت مالیات هر مال، اداره امور مالیاتی گواهی به نام گواهی پرداخت مالیات صادر می کند و به وارث تحویل می دهد.

تا زمانی که مالیات متعلقه پرداخت نشود و گواهی آن ارائه نشود هیچکدام از بانک ها و ادارات و سایر اشخاص که اموال و دارایی های مشمول مالیات بر ارث را در اختیار دارند و یا اختیار تنظیم اسناد انتقال آنها را دارند، حق ندارند بدون دریافت گواهی پرداخت مالیات، نسبت به تحویل وجوه و اموال و یا تنظیم سند انتقال آنها به مورث اقدام کنند.

۱۰- حق اعتراض به مالیات ارث

اقدام اداره امور مالیاتی در تعیین مالیات قابل پرداخت باید دقیقا موافق قانون و مقررات معتبر باشد در غیر این صورت وارث می تواند راساً یا توسط وکیل مالیاتی خود ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) با طرح درست دعوای مالیاتی به استناد جهات قانونی در هیات های حل اختلاف مالیاتی یا شورای عالی مالیاتی و یا دیوان عدالت اداری اعتراض ( نحوه شکایت و اعتراض به تصمیمات مالیاتی) کند و لغو تصمیم غیر قانونی اداره امور مالیاتی و یا استرداد مبالغ اضافی پرداختی را بخواهد.

۱۱- امکان استرداد مالیات بر ارث پرداختی اضافی

در صورتی که وارث نسبت به پرداخت مالیات اقدام نموده باشد و پس از رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی مشخص شود که مالیات اضافی پرداخت شده است، می توان با استناد به مبانی قانونی صحیح و مرتبط، استرداد مبالغ اضافی را درخواست نمود.

۱۲- ضرورت استفاده از وکیل مالیاتی برای پرونده های مالیات بر ارث

در نظر داشته باشید با توجه به پیچیدگی و تخصصی بودن قوانین و مقررات مالیاتی، احتمال موفقیت در اعتراض به تصمیم اداره مالیاتی در صورتی بالا خواهد بود که در این خصوص از راهنمایی های یک متخصص حقوق مالیاتی یا مشاور مالیاتی و یا وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) استفاده کنید.