۱- این مطلب برای همه پیمانکاران اهمیت دارد
۱-۱- این مطلب برای چه کسانی مفید است
مالیات پیمانکاران برای تمام اشخاص پیمانکار، شرکتهای پیمانکاری، مدیران شرکت های پیمانکاری، مدیر مالی و وکیل مالیاتی مفید است.
۱-۲- چرا آگاهی از موضوعات مالیاتی برای پیمانکاران لازم است
فعالیتهای پیمانکاری از رایج ترین فعالیت های انتفاعی است. در این فعالیت پیمانکار در قبال دریافت وجه، اقدام به ساخت و تحویل دادن محصول مشخصی به طرف دیگر یعنی کارفرما میکند.
فعالیت پیمانکاری چه در قالب شخصی و چه در قالب شرکتی، مشمول قوانین و مقررات مالیاتی است. پیمانکاران علاوه بر تکلیف به پرداخت مالیات عملکرد سالیانه و مالیات بر ارزش افزوده، تکالیف مالیاتی متعدد دیگری نیز دارند. عدم انجام آنها می تواند عواقب مالی جدی به ضرر پیمانکار ایجاد نماید.
آگاهی پیمانکار از وضعیت مالیاتی فعالیت خود، برای اداره صحیح کسبوکار و ایجاد محیط امن حقوقی و قانونی برای فعالیت و دارایی خود لازم است.
در ایران با توجه به نقش عمده دولت در ایجاد تاسیسات عمرانی، قرارداد پیمانکاری دستگاههای دولتی نیز بخش قابلتوجهی از فعالیتهای پیمانکاری و مسائل مالیاتی مربوط به آن را به خود اختصاص داده است. ( برای معامله با دستگاه های دولتی به چه نکاتی توجه کنیم)
در این مطلب کوشش کردهام جنبه های گوناگون مالیاتی فعالیتهای پیمانکاری را برای همه ذینفعان موضوع به زبان دقیق و کاربردی بیان نمایم.
۲- فعالیتهای پیمانکاری هم به شکل شخصی و هم به شکل شرکتی انجام میشود
فعالیت پیمانکاری از نظر حقوقی ممکن است در دو قالب متفاوت انجام شود؛
- در قالب شخص حقیقی به این صورت که فعالیت پیمانکاری بدون تاسیس شرکت، مستقیماً توسط شخص پیمانکار انجام شود و یا اینکه
- ممکن است برای کسبوکار پیمانکاری، یک شرکت تشکیل شود و در قالب شرکت انجام شود.
۲-۱- مقررات مالیاتی در مواردی که فعالیت پیمانکاری به صورت شرکتی انجام شود
برای انجام کسبوکار پیمانکاری میتوان هر نوع از شرکت تجاری مثل شرکت سهامی یا شرکت با مسئولیت محدود را تاسیس کرد.
برای آگاهی بیشتر در این مورد میتوانید مقاله «کدام نوع شرکت تجاری برای کسب و کار و سرمایه گذاری بهتر است؟» را بخوانید.
در مواردی که فعالیت پیمانکاری در قالب شرکت تجاری انجام می شود، از نظر مالیاتی این وضعیت ها را در پی دارد؛
- شرکت پیمانکاری و نه سهامداران آن، بعنوان مودی، تابع مقررات مالیاتی شخص حقوقی است.
- مجموع درآمدهای شرکت پیمانکاری مشمول مالیات است.
- شرکت پیمانکاری، تکالیف مالیاتی مربوط به اشخاص حقوقی را بر عهده دارد. از جمله ارائه ترازنامه، دفاتر و حساب سود و زیان را علاوه بر سایر تکالیف عمومی مالیاتی
- نرخ مالیات بر درآمد شرکت پیمانکاری، ۲۵ درصد درآمد مشمول مالیات (اصطلاحات کلیدی در قانون مالیات های مستقیم) آنها است.
- سهامداران شرکت پیمانکاری، مسئولیت مالیاتی بابت مالیات شرکت ندارند و حتی بابت سود سهام دریافتی از شرکت نیز مالیاتی را نخواهند پرداخت.
- مدیران شرکت پیمانکاری، مشمول برخی تکالیف مالیاتی مدیران در مورد شرکت تحت مدیریت خود هستند.
۲-۲- وضعیت مالیاتی فعالیت شخصی پیمانکاری
اگر فعالیت پیمانکاری توسط شخص حقیقی شود و در واقع شرکتی برای آن تاسیس نشود، در این صورت؛
- تکالیف مالیاتی مستقیماً متوجه شخص پیمانکار است.
- مشمول فصل مالیات مشاغل است و نرخ مالیاتی آن بطور پلکانی بین ۱۵ تا ۲۵ درصد از درآمد مشمول مالیات است.
۲-۳- پیمانکاری مشارکتی در قالب کنسرسیوم
گاهی برای انجام یک پروژه پیمانکاری، چند شخص یا شرکت پیمانکار اقدام به شراکت در قالب کنسرسیوم (بدون ثبت شرکت تجاری) میکنند.
در چنین مواردی، وضعیت مالیاتی مشارکت و کنسرسیوم پیمانکاری تابع مسائل مالیاتی کسب و کارهای مشارکتی ( مالیات کسب و کار های مشارکتی) است.
۳- تکالیف مالیاتی که پیمانکاران بر عهده دارند
پیمانکاران و شرکتهای پیمانکاری نیز همچون همه مودیان مالیاتی دارای تکالیف مالیاتی هستند. این تکالیف در انواع مالیات ها از جمله مالیات عملکرد، مالیات حقوق و مالیات بر ارزش افزوده هستند.
۳-۱- تکلیف پیمانکاران به تسلیم اظهارنامه مالیاتی
کلیه پیمانکاران مکلف هستند که اظهارنامه مالیاتی ( تکالیف مالیاتی در مورد تسلیم اظهارنامه و دفاتر) مربوط به عملکرد سالیانه خود را در موعد قانونی به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند، در غیر این صورت علاوه بر محرومیت از کلیه معافیت ها و مشوق های مالیاتی ( با امتیازات و تسهیلات مالیاتی قابل استفاده آشنا شویم)، مشمول جریمه مالیاتی (تخلفات مالیاتی و جریمه های آن در مورد مالیات بر درآمد) غیر قابل بخشش خواهند بود.
مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی سالانه، برای پیمانکاران شخصی، تا آخر خرداد ماه سال بعد از سال مالیاتی مربوطه است.
مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی، برای شرکت های پیمانکاری، تا چهار ماه پس از انقضای سال مالی آن ها است.
در اظهارنامه تسلیمی، پیمانکار تکلیف دارد علاوه بر سایر مندرجات الزامی، درآمد ها و هزینه های فعالیت سال مالیاتی را مطابق اسناد و بطور واقعی ابراز کند در غیر این صورت ممکن است با عواقب تخلف کتمان درآمد و یا هزینه غیر واقعی مواجه شود (کتمان درآمد و یا هزینه غیر واقعی در مالیات چیست و چه عواقبی دارد؟).
۳-۲- تکلیف پیمانکار به پرداخت مالیات در سررسید
با تعیین مالیات پیمانکار بر اساس اظهارنامه تسلیمی پیمانکار و یا برگ تشخیص مالیات اداره مالیاتی، پیمانکاران مکلفند مالیات خود را در سررسید پرداخت کنند.
سررسید پرداخت مالیات برای مبلغ ابرازی پیمانکار در اظهارنامه، آخرین روز موعد قانونی تسلیم اظهارنامه است. ولی برای مبلغ مالیات مازاد بر مبلغ اظهارنامه که بوسیله اداره مالیاتی تشخیص داده می شود تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات است.
لازم است بدانید که عدم پرداخت مالیات در سر رسید، موجب تعلق جریمه معادل دو و نیم درصد مالیات برای هر ماه است.
۳-۳- تکلیف پیمانکار به ثبت نام در سامانه مودیان
کلیه پیمانکاران باید در سامانه مودیان ثبت نام کنند در غیر این صورت مشمول جریمه مالیاتی( تخلفات مالیاتی و جریمه های آن در مورد مالیات بر درآمد) خواهند شد.
۳-۴- تکلیف پیمانکار به صدور صورتحساب معاملات
کلیه پیمانکاران باید برای کلیه معاملات خود نسبت به صدور صورتحساب معامله اقدام کنند در غیر این صورت مشمول جریمه مالیاتی خواهند شد.
۳-۵- تکلیف پیمانکار به ارائه فهرست معاملات فصلی به سازمان امور مالیاتی
پیمانکاران شخصی مشمول گروه اول مودیان ( نکاتی مفید در مورد گروه بندی مودیان مالیاتی) و نیز کلیه شرکت های پیمانکاری مکلفند فهرست معاملات فصلی خود را تهیه و تنظیم کنند و به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند در غیر این صورت مشمول جریمه مالیاتی ( تخلفات مالیاتی و جریمه های آن در مورد مالیات بر درآمد) خواهند شد.
۳-۶ – تکلیف پیمانکار به تهیه، نگهداری و ارائه دفاتر قانونی و ترازنامه و حساب سود و زیان
پیمانکاران شخصی مشمول گروه اول مودیان و نیز کلیه شرکت های پیمانکاری مکلفند که دفاتر قانونی شامل:
- دفتر روزنامه برای ثبت روزانه کلیه رویدادهای مالی و معاملات خود
- دفتر کل برای انتقال هفتگی رویدادهای ثبت شده از دفتر روزنامه به دفتر کل بر حسب نوع رویداد، داشته باشند و همچنین
- ترازنامه
- حساب سود و زیان فعالیت سالیانه خود را تهیه و به اداره مالیاتی ارائه دهند
در صورت تخلف از این تکالیف، علاوه بر جریمه قانونی، از امتیازات و معافیتهای قانونی محروم خواهند شد.
۳-۷- تکلیف برخی پیمانکاران به ارائه صورت های مالی حسابرسی شده توسط موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
پیمانکارانی که دریافتی آنها بابت پیمانهای منعقد شده بیش از هشت میلیارد تومان باشد ملزم به ارائه اظهار نامه هستند. یا جمع دارایی آن ها بیش از پانزده میلیارد تومان باشد. این موارد بر اساس آخرین اظهارنامه تسلیمی آنها مشخص میشود. همچنین باید ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی، همراه با تسلیم اظهارنامه مالیاتی باشد. یا حداکثر ظرف سه ماه پس از مهلت انقضای ارائه اظهارنامه. وگرنه علاوه بر تعلق جریمه، درآمد مشمول مالیات آنها از طریق رسیدگی تعیین خواهد شد.
۳-۸- تکالیف پیمانکار راجع به مالیات حقوق کارگران و کارکنان خود
کارکنانی که برای پیمانکار کار میکنند بابت دریافت حقوق از پیمانکار، مشمول مالیات حقوق هستند. تکالیفی مالیاتی پیمانکار موارد زیر است:
- اولاً کسر مالیات بر حقوق از هر یک از حقوق بگیران خود و واریز آن به حساب اداره مالیاتی.
- ثانیاً فهرست اشخاص حقوق بگیر را همراه با مشخصات آنها به اداره مالیاتی اعلام کند.
چنانچه پیمانکار تکلیف خود برای کسر و واریز مالیات کارکنان را رعایت نکند، در این صورت:
- اولاً مشمول جریمه ای معادل دو درصد حقوق پرداختی خواهد بود،
- ثانیاً پیمانکار خودش مکلف به پرداخت مالیات حقوق خواهد بود و
- ثالثاً عدم انجام تکلیف کسر و واریز حقوق توسط پیمانکار جرم است و می تواند مستوجب حبس بیش از شش ماه تا دو سال باشد.
۴- تعیین مالیات پیمانکاران و حسابرسی و تشخیص مالیات بر درآمد پیمانکاران چگونه است
۴-۱- تعیین مالیات پیمانکاران چگونه است
تعیین مالیات پیمانکاران وابسته به چند عامل است؛ ۱- درآمد ناخالص سالانه پیمانکار۲- هزینه های قابل قبول مالیاتی سالانه پیمانکار و ۳-معافیت های قانونی برای درآمد های پیمانکار.
برای تعیین مالیات پیمانکار، ابتدا تمام درآمد های سالیانه پیمانکار( از جمله مبالغ درآمدی ناشی از صورت وضعیت ها پیمانکاری) اعم از عملیاتی و غیر عملیاتی با لحاظ معافیت های قانونی شناسایی می شود.
سپس هزینه های قابل قبول مالیاتی از جمع درآمد کسر می شود تا درآمد مشمول مالیات بدست آید. سپس نرخ مالیاتی مربوطه ( بین ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد برای پیمانکار شخصی و ۲۵ درصد برای شرکت پیمانکاری) در درآمد مشمول مالیات اعمال میشود. آنگاه مالیات نهایی تعیین میشود.
۴-۲- آیا به صورت وضعیت های پرداخت نشده پیمانکار نیز مالیات تعلق می گیرد؟
چنانچه کارفرما طلب پیمانکار ناشی از صورت وضعیت پیمانکاری را پرداخت نکند، از نظر مالیاتی مبالغ این صورت وضعیت ها بعنوان درآمد پیمانکار محسوب میشود. زیرا صورت وضعیت تایید شده پیمانکاری، از نظر قانونی و حقوقی سند طلب پیمانکار و درآمد محسوب می شود. لذا اداره مالیاتی این گونه صورت وضعیتها را درآمد مالیاتی محسوب میکند.
البته باید توجه داشت چنانچه این طلب بصورت بلاوصول درآید؛ میتوان آن را بهعنوان هزینه قابل قبول مالیاتی از جمع درآمد سال مالیاتی مربوطه کسر نمود.
۴-۳- تعیین مالیات عملکرد پیمانکار بر اساس چه مستنداتی است
بر اساس قانون مالیات های مستقیم، مالیات عملکرد شرکت های پیمانکاری، بر اساس اظهارنامه مالیاتی آنها و دفاتر، ترازنامه و حساب سود و زیان تعیین می شود.
چنانچه اظهارنامه و اسناد اعلامی پیمانکار مورد پذیرش اداره مالیاتی قرار گیرد؛ مالیات بر اساس همان اظهارنامه و اسناد، تعیین و قطعی می شود. لکن در صورتی که اظهارنامه مورد پذیرش اداره مالیاتی نباشد، مالیات پیمانکار با حسابرسی و بر اساس اسناد و اطلاعات اداره مالیاتی تعیین می شود.
۴-۴- نحوه حسابرسی مالیاتی در موارد ارائه اسناد توسط پیمانکار
در صورتی که پیمانکار تمامی دفاتر و اسناد و مدارک درخواست شده توسط حسابرس مالیاتی را ارائه نماید. حسابرس مالیاتی موظف است درآمد مشمول مالیات سالیانه پیمانکار را براساس قوانین، مقررات و احکام مالیاتی تشخیص و تعیین نماید. همچنین با استفاده از اصول و استانداردهای حسابداری، از طریق حسابرسی به دفاتر و اسناد و مدارک ارائه شده و یا سایر اسناد به دست آمده.
در مواردی که متکی به اسناد و مدارک ابرازی یا به دست آمده، امکان تعیین آثار مالیاتی با وجود ایراد به مدارک و گزارش های مالی و محاسباتی (از جمله اشکال در تنظیم صورت گردش مواد و کالا، محاسبات درآمد پیمانکار براساس درصد پیشرفت کار، صورت بهای تمام شده کالا و خدمات و سایر موارد) از طریق رفع اشکالات و تنظیم مدارک مزبور توسط حسابرس مسئول یا گروه حسابرسی فراهم باشد، حسابرس موظف است ضمن درج یادداشت توضیحی در این خصوص، با اصلاح گزارش ها و اعمال آثار مالیاتی مربوط، نسبت به محاسبه و تعیین درآمد مشمول مالیات پیمانکار اقدام نماید.
۴-۵- نحوه حسابرسی مالیاتی در موارد عدم ارائه اسناد درآمدی توسط پیمانکار
در مواردی که پیمانکار با ارائه اظهارنامه مالیاتی، مبلغی را به عنوان درآمد خود ابراز نموده باشد و با وجود تکلیف وی به ارائه اسناد درآمدی (صورت وضعیت پیمانکاری)، از ارائه تمام اسناد درآمدی خود خودداری نماید، اداره مالیاتی بر اساس اطلاعات و اسناد خود به موضوع معاملات پیمانکار و درآمد های وی رسیدگی میکند.
معیار ها، مستندات و اطلاعات اداره مالیاتی برای رسیدگی به معاملات و درآمد های پیمانکار عبارت اند از:
- اسناد و مدارک و سوابق مالیاتی موجود و اطلاعات مکتسبه بر اساس گزارش بازرسی و انجام تحقیقات میدانی از فعالیت پیمانکار و همچنین
- در نظرگرفتن عواملی از قبیل میزان برق مصرفی، کارکرد ماشین آلات، تعداد کارکنان، شیفت کاری، میزان مواد مصرفی، بررسی مشاغل مشابه و
- با بررسی عوامل موثر از جمله مساحت محل فعالیت، تعداد انبارها ، کارکنان، اجاره پرداختی، مشاغل مشابه یا
- اطلاعات مکتسبه از پایگاه اطلاعاتی مالیاتی سازمان در خصوص معاملات پیمانکار، یا
- بررسی صورت حساب های بانکی پیمانکار.
چنانچه معیارها و اطلاعات یاد شده موید درآمد ابرازی پیمانکار باشد، درآمد ابرازی پیمانکار باید مورد پذیرش اداره مالیاتی قرار گیرد. ولی جریمههای مرتبط با عدم صدور صورتحساب از پیمانکار مطالبه میشود.
اما در صورت عدم مطابقت درآمد ابرازی پیمانکار با اسناد و مدارک مکتسبه از پایگاههای اطلاعاتی و یا صورت حساب های بانکی ابرازی یا اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی و احراز کتمان درآمد پیمانکار به صورت مستند یا مستدل، صرفاً اطلاعات درآمدی بدست آمده توسط اداره مالیاتی، مبنای محاسبه و تعیین میزان درآمدهای پیمانکار خواهد بود و از طریق این اطلاعات و مستندات، درآمد مالیاتی پیمانکار تعیین می شود و با صدور برگ تشخیص مالیات، به پیمانکار ابلاغ می شود.
بدیهی است که با ابلاغ برگ تشخیص به پیمانکار چنانچه نسبت به مالیات تعیین شده رضایت نداشته باشد. وی می تواند در مهلت قانونی نسبت به برگ تشخیص اعتراض کند ( نحوه شکایت و اعتراض به تصمیمات مالیاتی).
۵- موارد هزینه های قابل قبول مالیاتی برای پیمانکاران جهت کسر از درآمد مالیاتی آن ها
هزینههای قابل قبول مالیاتی بخش اساسی تعیین مالیات عملکرد همه مودیان از جمله پیمانکاران است. و هر چه هزینه های بیشتری مورد قبول باشد موجب کاهش مالیات نهایی پیمانکار میشود.
در مورد پیمانکاران، هم هزینه های قابل قبول مالیاتی عمومی و هم برای هزینه قابل قبول مالیاتی خاص وجود دارد.
۵-۱- برخی مصادیق هزینه های قابل قبول مالیاتی عام برای پیمانکاران
برخی هزینه هایی که در ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم بعنوان هزینه قابل قبول پیش بینی شده اند و در مورد پیمانکاران نیز اعمال می شوند عبارت اند از؛
- قیمت خرید مواد و تجهیزات مصرفی در خدمات پیمانکاری ارائه شده
- حقوق پرداختی پیمانکار به کارکنان خود
- هزینه بهداشتی و درمانی پرداختی پیمانکار بابت کارکنان خود
- اجاره پرداختی بابت محل کار پیمانکار
- اجاره بهای ماشین آلات و ادوات پیمانکار
- مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب مخابرات و ارتباطات پیمانکار
- وجوه حق بیمه پرداختی پیمانکار بابت عملیات و دارایی خود
- عوارض و مالیات پرداختی پیمانکار به استثنای مالیات بر درآمد
- حق الامتیازهای پرداختی توسط پیمانکار
- هزینه های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب، نشریات، لوح های فشرده، هزینه های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاه های مربوط به فعالیت پیمانکار
- هزینه های جبران خسارت وارده به فعالیت و دارایی پیمانکار
- زیان حاصل از تسعیر ارز توسط پیمانکار
- ذخیره مطالبات مشکوک الوصول پیمانکار
- مطالبات لاوصول پیمانکار مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
- زیان سال های گذشته پیمانکار
- هزینه های حفظ و نگهداری محل پیمانکار
- مخارج حمل و نقل توسط پیمانکار
- هزینه های انبارداری و ایاب و ذهاب توسط پیمانکار
- مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که بعنوان تعمیر اساسی تلقی نشود
- هزینههای حقالعمل کاری، حقالوکاله و حق مشاوره، هزینههای حسابرسی و خدمات مالی و بازرسی، هزینه نرم افزاری، طراحی و استقرار سیستمهای مورد نیاز پرداختی توسط پیمانکار
- سود، کارمزد و جریمه های پرداختی پیمانکار به بانک ها و موسسات اعتباری
- ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش(گارانتی) شرکت های پیمانکار.
۵-۲- برخی موارد هزینه های خاص قابل قابل قبول مالیاتی برای پیمانکاران
در کنار موارد پیش بینی شده در ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم، سایر موارد هزینه قابل قبول مالیاتی خاص ( پانزده مورد خاص هزینه قابل قبول مالیاتی) وجود دارد که برای پیمانکاران نیز قابل استفاده است که برخی بیان میشود.
۵-۲-۱- هزینه مالی تنزیل مطالبات قرادادی پیمانکاران از کارفرمایان
بر اساس قانون، پیمانکاران می توانند مطالبات خود از کارفرما بابت خدمات پیمانکاری که هنوز سررسید آن نرسیده است، تنزیل کند. یعنی طلب خود از کارفرما را به شخص دیگری بفروشد و آن را نقد کند. واضح است که چون در تنزیل، طلب به قیمت کمتر از اصل مبلغ آن فروخته می شود هزینهای به پیمانکار بابت این مابه التفاوت تحمیل میشود.
قابل توجه پیمانکاران اینکه هزینه مالی پیمانکاران ناشی از واگذاری تمام یا بخشی از مطالبات قراردادی از کارفرمایان بابت فعالیتهای پیمانکاری به سایر اشخاص اعم از بانک ها یا موسسات اعتباری، حداکثر معادل حداقل سود مورد انتظار عقود مشارکتی مصوب شورای پول و اعتبار ( ۱۸ درصد)، به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پیمانکار پذیرفته میشود.
۵-۲-۲– هزینه ناشی از تنزیل اوراق خزانه دولتی توسط پیمانکار
در مواردی که پیمانکار با بخش دولتی و یا عمومی قرارداد پیمانکاری دارد، چون که دریافت وجه نقد مطالبات از دولت در مواردی با مشکل عملی و قانونی مواجه است ( برای معامله با دستگاه های دولتی به چه نکاتی توجه کنیم)، قانون این امکان را به پیمانکار داده است که به جای دریافت وجه نقد از کارفرمای دولتی، اوراق خزانه دولتی را بعنوان سند طلب از دولت دریافت کند و اوراق دریافتی را قبل از سررسید بفروشد.
هزینه پیمانکار ناشی از تنزیل اوراق خزانه دولتی اعم از اسناد خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و سایر اوراق مالی اسلامی که توسط دولت منتشر شده و تضمین صد در صد بازپرداخت آن بر عهده دولت است و در قبال طلب پیمانکار از دولت بابت فعالیت های پیمانکاری به آن ها واگذار شده است، حداکثر معادل سود مورد انتظار عقود مشارکتی مصوب شورای پول و اعتبار( ۱۸ درصد)، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی پیمانکار محسوب می شود.
۵-۲-۳- استهلاک هزینه های پروژه یا دارایی سرمایه ای در قراردادهای بی او تی و بای بک
در مواردی که قرارداد پیمانکاری، در قالب بی او تی و بای بک منعقد می شود؛ یعنی ما به الازاء پیمانکار از قرارداد نه از طریق دریافت نقدی از کارفرما بلکه از طریق به مالکیت گرفتن عواید پروژه موضوع پیمانکاری دریافت می شود. استهلاک هزینههایی که در قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری (بی او تی) و بیع متقابل (بای بک) از سوی پیمانکاران ایرانی طرح بعنوان هزینههای پروژه یا دارایی سرمایهای ثبت میگردد، به نسبت درآمد هر سال و یا به نسبت سنوات دوره بهرهبرداری، بعنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی پیمانکار مورد پذیرش است.
۵-۲-۴- مالیات های ارزش افزوده پرداختی مودیان
آن قسمت از مالیات های ارزش افزوده پرداختی پیمانکار که طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده، قابل کسر از مالیات های وصول شده یا قابل استرداد نیست؛ جز هزینه های قابل قبول مالیاتی پیمانکار محسوب می شود.
۵-۲-۵- احتساب ۱۵۰ درصد حقوق پرداختی پیمانکار به کارمندان ایثارگر بعنوان هزینه قابل قبول مالیاتی
پیمانکارانی که با هماهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران اقدام به جذب نیرو در راستای تأمین نیروی انسانی مورد نیاز خود از ایثارگران مینمایند، حقوق پرداختی آنان به ایثارگران جدید الاستخدام به میزان ۱۵۰ درصد پرداختی به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی پیمانکار برای مدت پنج سال قابل احتساب است.
۵-۲-۶- هزینه پیمانکار برای آموزش و اجرای گسترش ضوابط بهداشتی در محیط کار
کلیه پیمانکاران موظفند بر اساس ضوابط مندرج در قانون کار، نسبت به ایجاد مراکز مراقبت های بهداشتی در محیط کار با مصرف حداقل نیم درصد از سود خالص سال قبل اقدام کنند.
کل هزینههای پیمانکار که در اجرای تکلیف آموزش و اجرای گسترش ضوابط بهداشتی در محیط کار صورت می گیرد؛ جزء هزینههای قابل قبول مالیاتی وی تلقی میشود و از درآمد مشمول مالیات آن ها کسر خواهد شد.
۵-۲-۷- سود و کارمزد پرداختی پیمانکار به موسسات مالی خارجی بابت دریافت تسهیلات آنها
سود و کارمزد پرداختی پیمانکار بابت تسهیلات دریافتی از بانک های خارجی که برای انجام عملیات پیمانکاری بکار گرفته شود. تا سقف پذیرش نرخ لایبور بعلاوه ۵/۲ درصد با رعایت استانداردهای حسابرسی جزء هزینههای قابل قبول پیمانکار پذیرفته خواهد شد.
۵-۲-۸- سود و کارمزد پرداختی شرکت های پیمانکاری بابت صدور و فروش اوراق مشارکت
سود و کارمزد پرداختی شرکت های پیمانکاری بابت صدور و فروش اوراق مشارکت، بعنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شرکت پیمانکاری قابل پذیرش است.
۶- معافیت ها و تسهیلات مالیاتی قابل استفاده برای پیمانکاران
پیمانکاران نیز همچون سایر مودیان مالیاتی میتوانند از انواع معافیت ها و امتیازات مالیاتی استفاده کنند. برخی از این معافیت ها و تسهیلات عام و قابل استفاده برای پیمانکاران است و برخی تسهیلات مالیاتی نیز ویژه پیمانکاران است.
۶-۱- معافیت عمومی حداقل درآمد پیمانکار از مالیات
درآمد مالیاتی سالیانه پیمانکاران تا مبلغ سالیانه ۳۶ میلیون تومان برای سال ۱۴۰۰، به شرط تسلیم اظهارنامه عملکرد، از مالیات معاف است.
درآمد مالیاتی سالیانه پیمانکاران تا مبلغ سالیانه سی و نه میلیون و ششصد هزار تومان برای سال ۱۴۰۱، به شرط تسلیم اظهارنامه عملکرد، از مالیات معاف است.
۶-۲- تخفیف نرخ مالیات سالیانه پیمانکاران در ازاء افزایش درآمد نسبت به سال گذشته
در ازاء هر ده درصد افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات پیمانکار، نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته، یک واحد درصد و حداکثر تا ۵ درصد، از نرخ مالیاتی پیمانکار کاسته میشود.
۶-۳- نرخ صفر مالیاتی درآمد حاصل از صادرات خدمات پیمانکاری
صددرصد درآمد پیمانکاران حاصل از صادرات خدمات پیمانکاری، مشمول مالیات با نرخ صفر است.
۶-۴- معافیت مالیاتی درآمد پیمانکاران از سود سپرده و حساب های بانکی و سود اوراق مشارکت
درآمد پیمانکاران حاصل از؛ ۱-سود سپرده و ۲-جوایز حساب های مختلف نزد بانک ها و موسسات اعتباری و ۳-سود و جوایز اوراق مشارکت، از پرداخت مالیات معاف است.
۶-۵- جایزه خوش حسابی مالیاتی پیمانکاران
پیمانکارانی که سه سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر آنها مورد قبول قرار گرفته باشد و مالیات را در سال تسلیم اظهارنامه بدون رجوع به هیات های حل اختلاف پرداخت کنند، معادل ۵ درصد اصل مالیات سه سال مذکور، بعنوان جایزه خوش حسابی در حساب مالیاتی سال های بعد آنها منظور و محاسبه خواهد شد.
۶-۶- معافیت از پرداخت ۸۰ درصد جریمه تخلفات مالیاتی
اگر پیمانکار به تکالیف قانونی خود در تسلیم بموقع اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان عمل نموده باشد و مالیات را طبق اظهارنامه یا برگ تشخیص پرداخت کرده باشد، از هشتاد درصد جرایم مربوط به تخلفات مالیاتی ( تخلفات مالیاتی و جریمه های آن در مورد مالیات بر درآمد)، معاف خواهد شد.
۶-۷- معافیت مالیاتی واحد های پژوهشی و فناوری پیمانکاری در پارک علم و فناوری
واحدهای پیمانکاری پژوهشی و فناوری و مهندسی مستقر در پارک های علم و فناوری و شهرک های صنعتی، دارای ۲۰ سال معافیت مالیاتی هستند.
۶-۸- معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان
شرکت ها و موسسات پیمانکاری دانش بنیان، به مدت ۱۵ سال از پرداخت مالیات معاف هستند.
۶-۹- معافیت مالیاتی فعالیت اقتصادی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی
پیمانکارانی که در مناطق آزاد تجاری و صنعتی به فعالیتهای پیمانکاری اشتغال دارند، نسبت به هر نوع فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد، از تاریخ شروع فعالیت مندرج در مجوز به مدت بیست سال، از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی موضوع قانون مالیاتهای مستقیم معاف خواهند بود.
۶-۱۰- شرط استفاده پیمانکاران از امتیازات و تسهیلات مالیاتی
لازم است توجه داشته باشیم که بر اساس قانون مالیات های مستقیم، شرط استفاده پیمانکاران از هر گونه امتیازات، مشوق ها و معافیت های مالیاتی، ارائه اظهارنامه مالیاتی و دفاتر و اسناد مقرر در قانون در مهلت قانونی است.
در صورت عدم انجام این تکالیف، علاوه بر جریمه های قانونی ناشی از این تخلفات، امتیازات و تسهیلات مالیاتی یاد شده نیز قابل استفاده نخواهد بود.
۷- مالیات بر ارزش افزوده فعالیت پیمانکاری
پیمانکاران، علاوه بر داشتن تکالیف مربوط به مالیات عملکرد، در مورد معاملات خود نیز، هم برای خرید و هم برای فروش دارای تکالیف مالیات بر ارزش افزوده هستند.
۷-۱- تکلیف کارفرما به دریافت مالیات بر ارزش افزوده از کارفرما در قبال ارائه خدمات پیمانکاری
۷-۱-۱- مالیات بر ارزش افزوده خدمات پیمانکاری
خدمات عرضه شده توسط پیمانکار، مشمول مالیات بر ارزش افزوده به میزان ۹ درصد مبلغ صورت حساب است که در تاریخ صدور صورتحساب، پیمانکار باید از کارفرما دریافت نماید.
۷-۱-۲- عدم تعلق مالیات بر ارزش افزوده به خسارات و جریمه تاخیر در خدمات پیمانکاری
در مورد قراردادهای پیمانکاری، مالیات بر ارزش افزوده به اصل مبالغ مندرج درصورت وضعیت بابت خدمات پیمانکاری تعلق میگیرد و شامل سایر مبالغ دریافتی مثل خسارت و جریمه تاخیر در پرداخت نیست.
۷-۱-۳- تعلق مالیات بر ارزش افزوده به خدمات گارانتی پیمانکاری
ارائه خدمات گارانتی توسط پیمانکار مثل تعویض قطعات یا تعمیر نیز در صورتی که در ازاء آن وجهی از دریافت کننده خدمات دریافت شود مشمول مالیات بر ارزش افزوده است. پیمانکار مکلف به دریافت مالیات ارزش افزوده از گیرنده خدمات یاد شده است.
۷-۱-۴- چه زمانی پیمانکار باید وجوه دریافتی خدمات بر ارزش افزوده را به اداره مالیاتی واریز کند
با توجه به اینکه مبالغ مطالبات و صورت وضعیت پیمانکار غالباً بطور نقد پرداخت نمی شود براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، پیمانکار می تواند این مالیات را تا زمان پرداخت مبلغ قرارداد توسط کارفرما به تاخیر بیندازد و تا زمان پرداخت مالیات ارزش افزوده توسط کارفرما، پیمانکار مشمول هیچ جریمه تاخیری نخواهد بود.
۷-۲- تکلیف پیمانکاران به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در ازای خرید کالا و خدمات خود
پیمانکاران مکلفند در قبال دریافت خدمات یا کالا، ۹ درصد ارزش افزوده کالا و خدمات دریافتی را به عرضه کننده پرداخت کنند.
۷-۳- تکلیف پیمانکاران به دادن اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده هر دوره و پرداخت مبالغ ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی
بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، پیمانکار از یک سو از کارفرمایان خود مالیات بر ارزش افزوده دریافت نموده و از سوی دیگر، به عرضه کنندگان کالا و خدمت به خود، مالیات بر ارزش افزوده داده است. پیمانکاران مکلفند در بازههای زمانی قانونی، مبالغ مالیات بر ارزش افزوده که بابت تهیه کالا و خدمات خود پرداخت نمودهاند را از مبالغ مالیات بر ارزش افزوده که بابت ارائه خدمات دریافت نمودهاند کسر کنند و به اداره امور مالیاتی واریز کنند.
به عبارت دیگر پیمانکاران مکلفند اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده هر دوره را به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند. وجوه مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از کارفرمایان خود را پس از کسر کردن مجموع وجوه مالیات بر ارزش پرداختی به عرضه کنندگان خود، به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
۸- تسهیلات برای پیمانکاران طرف قرارداد با دستگاه های دولتی در مورد نحوه تسویه مالیات
بخش قابل توجهی از قراردادهای پیمانکاری توسط پیمانکاران خصوصی، برای تامین نیازهای عمرانی و با بخش دولتی بسته می شود. در مورد قراردادهای پیمانکاری با بخش دولتی، مقررات مالیاتی قابل توجهی بویژه در مورد نحوه تسویه بدهی مالیاتی پیمانکاران وجود دارد.
۸-۱- پرداخت بدهی مالیاتی پیمانکار با ارائه اوراق بدهی دولتی
همانطور که می دانید مالیات مودیان بطور نقدی قابل پرداخت است با این حال در مورد پیمانکاران طرف قرارداد با بخش دولتی و عمومی تسهیلات خاص برای تسویه غیر نقدی مالیات پیش بینی شده است.
در موارد طلبکاری پیمانکار از دستگاه دولتی و عمومی بابت خدمات پیمانکاری، پیمانکار می تواند از دستگاه کارفرما بابت مطالبات خود، انواع مختلف اوراق خزانه دولتی که در واقع سند طلب مدت دار از دولت است دریافت کند.
پیمانکار می تواند این اوراق را بابت تسویه بدهی مالیاتی خود به اداره امور مالیاتی تحویل دهد . تحویل این اسناد به معنی پرداخت مالیات معادل مبلغ اسمی اسناد تحویلی است.
حتی در مواردی که سررسید این اوراق نرسیده باشد، اداره مالیاتی مکلف به پذیرش این اوراق حتی قبل از سررسید به عنوان مالیات و عوارض به میزان ارزش تنزیل شده آن ( با نرخ سود این اوراق) متناسب با سال های باقیمانده تا سررسید اوراق است.
همچنین در مواردی که بدهی کارفرما به پیمانکار به صورت اوراق خزانه پرداخت میشود؛ در صورت درخواست پیمانکار، کارفرما موظف است این اوراق را عیناً به سازمان امور مالیاتی تحویل دهد. سازمان امور مالیاتی معادل مبلغ اسمی اوراق تحویلی را از بدهی مالیاتی پیمانکار کسر کند.
۸-۲- تکلیف کارفرمای دولتی به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده خدمات دریافتی از پیمانکار
کلیه کارفرمایان دولتی و عمومی که با پیمانکاران قرارداد میبندند موظفند که اصل قرارداد پیمانکاری و پرداختیهای خود به پیمانکار را در سامانه مودیان ثبت نمایند.
این دستگاهها مکلفند با هر پرداخت وجه بابت خدمات پیمانکاری دریافتی و حداکثر ظرف ۲ ماه از تاریخ دریافت صورت وضعیت، مالیات مربوط به هر صورت وضعیت را پرداخت کنند. وگرنه خود آنها مسئول پرداخت اصل مالیات و جریمه مربوطه خواهند بود.
تا زمانی که کارفرما مالیات بر ارزش افزوده را به پیمانکار پرداخت نکرده باشد، سازمان امور مالیاتی کشور حق مطالبه آن از پیمانکار یا أخذ جریمه دیرکرد از وی را نخواهد داشت. و همچنین این مالیات و عوارض و جرایم آن توسط اداره مالیاتی از کارفرما گرفته می شود.
۸-۳- پرداخت مالیات بر ارزش افزوده با ارائه اسناد بدهی دولتی
در موردی که کارفرمای دولتی بابت دریافت خدمات پیمانکاری، مکلف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده خدمات پیمانکاری دریافتی است نیز پیمانکار میتواند بهجای دریافت وجه نقد، معادل مالیات بر ارزش افزوده خدمت ارائه شده، اوراق خزانه اسلامی دریافت کند.
همچنین پیمانکار می تواند از کارفرمای دولتی بخواهد که بابت مالیات بر ارزش افزوده، این اوراق را کارفرمای دولتی مستقیماً به اداره امور مالیاتی بدهد. در این صورت پیمانکار هیچ مسئولیتی در برابر اداره مالیاتی بابت مالیات بر ارزش افزوده قرارداد پیمانکاری نخواهد داشت.
۸-۴- عدم شمول مالیات بر واگذاری اوراق بدهی دولتی به پیمانکار
تسهیل مالیاتی دیگر پیمانکار در این مورد این است که واگذاری اسناد خزانه توسط کارفرمای دولتی به پیمانکار، اعم از ارزش اسمی آن و یا ارزش با سود آن، مشمول مالیات نیست.
۹- وضعیت مالیاتی در موراد انجام پیمانکاری مشارکتی چگونه است
در مواردی ممکن است که برای اجرای پروژه پیمانکاری مشخصی، یک مشارکت بین چندین پیمانکار به صورت کنسرسیوم تشکیل شود.
در این مواردی، پیمانکاران باید در مورد مالیات عملکرد مشارکت و تکالیف مالیاتی هر کدام از پیمانکاران و تکالیف مربوط به مالیات بر ارزش پیمانکاران توجه کنند.
- مالیات عملکرد مشارکت در پیمانکاری، وضعیت مالیاتی پیمانکاران تابع مسائل مالیاتی کسب و کار مشارکتی خواهد بود ( مالیات کسب و کار مشارکتی) و هر پیمانکار در نهایت مسئول پرداخت مالیات خود متناسب با سهم سود وی از پیمانکاری مشارکتی خواهد بود.
- مالیات بر ارزش افزوده ناشی از قرارداد پیمانکاری مشارکتی بین چند پیمانکار که انجام کار پیمانکاری را بطور مشارکتی در عهده میگیرند:
- اولاً جمع پیمانکاران باید در قبال خرید لوازم و ماشین آلات و کالا برای اجرای پیمانکاری، مبلغ ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده مربوطه را پرداخت کند.
- سپس سهم هر یک از پیمانکاران از مبالغ پرداختی بابت مالیات بر ارزش افزوده خرید های یاد شده، متناسب با سهم هر پیمانکار در مشارکت، بر اساس دفاتر شناسایی میشود. همچنین بعنوان اعتبار مالیاتی همان پیمانکار پذیرش میشود.
- جمع این اعتبار مالیاتی هر پیمانکار، از مالیات های که وی از کارفرماهای خود بابت مالیات بر ارزش افزوده می گیرد کسر خواهد شد.
- مابهالتفاوت آن بعنوان مالیات بر ارزش افزوده توسط پیمانکار به اداره امور مالیاتی پرداخت میشود.
- لازم است بدانید در مواردی که چندین پیمانکار در قالب قرارداد مشارکت مدنی نسبت به اجرای طرح پیمانکاری اقدام میکنند، واگذاری و پرداخت سهم هر شریک بابت درآمد حاصل از مشارکت، در صورتی که قرارداد مشارکت مدنی بین آنها به صورت رسمی در دفتر ثبت اسناد به ثبت رسمی رسیده باشد، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیست.
۱۰- مدیران شرکت های پیمانکاری چه مسئولیتی در قبال بدهی مالیاتی شرکت پیمانکاری دارند
در مورد شرکت های پیمانکار، مدیران شرکت پیمانکاری مکلف هستند که مالیات قطعی شده شرکت پیمانکار را از حساب شرکت پیمانکاری پرداخت کنند در غیر این صورت:
- اولاً اداره امور مالیاتی می تواند مالیات های شرکت که در دوره مدیریت آن ها قطعی شده باشد را از خود مدیر وصول کند و
- ثانیاً مدیری که مالیات در دوره وی قطعی شده است را تا زمان پرداخت مالیات ممنوع الخروج کند.
۱۱- پیمانکاران چه حقوق و امکاناتی برای اعتراض به تصمیمات و اوراق مالیاتی دارند
پیمانکاران، با توجه به فعالیت انتفاعی و تکالیف مالیاتی خود، مواجه با اوراق و تصمیمات مالیاتی گوناگونی از اداره مالیاتی مثل برگ تشخیص مالیات، برگ مطالبه مالیات، برگ مطالبه جرایم، قرار تامین مالیاتی، برگ ممنوع الخروجی و بسیاری اوراق مالیاتی دیگر می شوند. که می تواند حقوق و اموال پیمانکاران را در معرض تضییقات مالیاتی قرار دهد.
مهمترین حق پیمانکاران در مقابل این اوراق و تصمیمات، حق اعتراض و شکایت نسبت به این اوراق در چارچوب تشریفات قانونی است ( نحوه شکایت و اعتراض به تصمیمات مالیاتی).
اعتراض به تصمیمات و اوراق مالیاتی نقش قابل توجهی در حفظ حقوق پیمانکاران و جلوگیری از تضییع حقوق قانونی آنها و در نهایت کاهش مالیات دارد. همچنین لازم است به درستی و با دقت از آن استفاده شود.
شکایت از تصمیمات مالیاتی، دارای مهلت اعتراضی، روش شکایت و مراجع رسیدگی خاصی است.
تصمیمات مالیاتی در هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی، هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر و سپس در شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری بر اساس جهات و مبانی گوناگون قابل شکایت است.
توصیه می شود که حتماً امکانات و حقوق قانونی خود در اعتراض به اوراق مالیاتی را در همه مراحل جدی بگیرید و پیگیری کنید.
۱۲- ضرورت استفاده از وکیل مالیاتی در مورد مالیات پیمانکاران
فعالیت پیمانکاری دارای جنبه های متعدد حقوقی و مالی است. همچنین با طیف وسیعی از اطلاعات و ضوابط حقوقی و مالی مثل حقوق معاملات پیمانکاری، حقوق شرکت ها، حقوق اسناد تجاری، حقوق دولتی و اداری مرتبط است. اداره درست مسائل مالیاتی فعالیت پیمانکاری نیازمند دانش در همه این حوزهها در کنار تسلط بر قوانین و مقررات و استانداردهای مالیاتی است. به همین دلیل اداره درست پروندههای مالیاتی چه در مرحله رسیدگی اداره مالیاتی و چه در مراحل دادرسی مالیاتی هیاتهای حل اختلاف مالیاتی و دیوان عدالت اداری، تنها توسط افراد متخصص در حقوق مالیاتی بویژه وکیل مالیاتی آشنا با سایر جوانب فعالیت پیمانکاری ممکن است. بنابراین توصیه میشود در پرونده های مالیاتی پیمانکاری از وکیل مالیاتی استفاده شود.
