استفاده از حقوق و یا انجام تکالیف متعددی که در قوانین و مقررات برای مودیان و یا اداره مالیاتی وجود دارند صرفا برای مهلت معینی ممکن است و با انقضای مهلت قانونی، استفاده از آن حق و یا انجام آن تکلیف، در معرض از بین رفتن قرار می گیرد. با توجه به اینکه استفاده از حقوق قانونی و یا انجام تکالیف مالیاتی در مهلت خود برای پرهیز از عواقب ناخواسته قانونی و همچنین برخورداری از حقوق مالی مهم است آگاهی کسب و کار و شرکت ها از جنبه های حقوقی و قانونی مهلت های مالیاتی مفید خواهد بود.
۱-مهلت مالیاتی چیست؟
انجام هر تکلیف مالیاتی و یا استفاده از هر موقعیت و یا حق مالیاتی باید با رعایت شرایط قانونی آن صورت گیرد. یکی از این شرایط، مهلت انجام آن است. قوانین و مقررات مالیاتی عمدتا به منظور ترغیب مودی به اقدام بموقع و نیز تعیین تکلیف و مختومه شدن بموقع موضوع، مهلت محدودی را برای انجام تکلیف و یا استفاده از حقوق و امکانات قانونی پیش بینی می کند. رعایت نکردن مهلت قانونی برای اجرای حق و یا تکلیف در هر مورد منجر به از بین رفتن حق و یا اعمال جریمه قانونی می شود. مهلت های قانونی عمدتا بصورت تعداد روزهایی تعیین می گردد و از مبدآ زمانی مشخصی محاسبه می شود. مثلا مهلت استفاده از حق اعتراض مودی به برگ تشخیص “سی روز” و از زمان ” ابلاغ برگ تشخیص” است. در واقع مهلت مالیاتی، مدت زمان محدودی است که در قانون برای انجام یک تکلیف یا استفاده از یک حق برای مودی پیش بینی شده است و اقدام نکردن در ظرف آن مدت، منجر به از بین رفتن حق و یا تحمیل جریمه می شود.
۲-چرا توجه به مهلت های مالیاتی مهم است
توجه به مهلت های مالیاتی و رعایت آن ها از این جهت مهم است که انجام هر تکلیف مالیاتی و یا استفاده از هر حق یا اختیار قانونی توسط مودی باید در مهلتی که قانون برای هر مورد مشخص نموده است صورت گیرد. رعایت نکردن این مهلت ها می تواند منجر به عواقب قانونی خاصی شود؛ اولا در مورد استفاده از حق و یا اختیار قانونی مثل حق اعتراض به اوراق مالیاتی، عدم اقدام در مهلت باعث از بین رفتن حق می شود و اعتراض خارج از مهلت هیچ اعتبار قانونی ندارد. ثانیا انجام تکلیف خارج از مهلت، مثلا تسلیم اظهارنامه پس از مهلت، به معنی انجام ندادن تکلیف است. ثالثا در پاره ای موارد، انجام تکلیف بعد از مهلت قانونی، به معنی تاخیر در انجام تکلیف و موجب جریمه تاخیر خواهد بود مثل تاخیر در پرداخت مالیات.
۳-برخی مهلت های مهم مالیاتی
در قوانین و مقررات مالیاتی، انجام بیشتر تکالیف و حقوق مودیان، دارای مهلت زمانی مشخصی است. برخی از مهمترین مهلت های مالیاتی عبارت هستند از؛
۳-۱-مهلت تسلیم اظهارنامه
مهلت اشخاص حقیقی مودی برای ارائه اظهارنامه عملکرد سال مالیاتی، تا آخر خرداد ماه و برای اشخاص حقوقی از جمله شرکت ها تا آخر تیر ماه است. انجام ندادن این تکلیف در مهلت موجب می شود که اولا اداره مالیاتی راسا نسبت به تهیه اظهارنامه برآوردی بر اساس اطلاعات خود اقدام کند و ثانیا جریمه غیر قابل بخشودگی معادل ۳۰ درصد مالیات متعلقه به مودی تحمیل شود.
۳-۲-مهلت اعتراض به برگ تشخیص و سایر اوراق مالیاتی
در مواردیکه مودی از مفاد برگ تشخیص مالیات ناراضی است و رسیدگی مجدد به پرونده و امکان تعدیل درآمد و یا اعتراض به برگ تشخیص را بخواهد باید درخواست و یا اعتراض خود را در مهلت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص تقدیم اداره مالیاتی کند در غیر اینصورت امکان رسیدگی مجدد از بین می رود و در بسیاری موارد حق اعتراض مودی نیز منتفی می شود.
۳-۳-مهلت اعتراض به آرای مالیاتی در دیوان عدالت اداری
مودی حق دارد از رای هیات های حل اختلاف مالیاتی، در دیوان عدالت اداری شکایت کند. این امکان در صورتی قابل استفاده است که مودی ظرف مهلت سه ماه از تاریخ ابلاغ این آراء اعتراض خود را در دیوان عدالت اداری به ثبت برساند.
۳–۴-مهلت پرداخت مالیات
مودی مکلف است مالیات عملکرد خود را به میزانی که در اظهارنامه ابراز نموده، در مهلت قانونی یعنی در تاریخ انقضاء مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کند. چنانچه مالیات را در مهلت پرداخت نکند، در ازای هر ماه تاخیر دو نیم درصد جریمه تاخیر به وی تحمیل می شود. در مورد مالیات تشخیصی اداره مالیاتی، اضافه بر مالیات ابرازی مودی در اظهارنامه، مهلت زمانی پرداخت مالیات، زمان ابلاغ برگ تشخیص است و از همان زمان نیز جریمه تاخیر جاری می شود.
۳-۵-مهلت درخواست استرداد مالیات اضافه پرداختی بابت مالیات حقوق
استرداد اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق بگیر توسط اداره مالیاتی در صورتی ممکن است که حقوق بگیر تا آخر سال بعد، استرداد را از اداره مالیاتی مطالبه کند.
۳-۶-مهلت اعلام شروع فعالیت حرفه ای و تشکیل پرونده مالیاتی
برای صاحبان مشاغل چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت است وگرنه موجب جریمه ای معادل ده درصد مالیات متعلقه و محرومیت از تسهیلات و معافیت های مالیاتی می شود.
۴-در صورت از دست دادن مهلت مالیاتی، چه باید کرد
با توجه به اهمیت مهلت های مالیاتی بهتر است هرگز اقدامات مالیاتی خود را به روزهای پایانی عقب نیندازید. درصورتی که با نگرانی از دست دادن مهلت مالیاتی مواجه شدید؛۱-بهتر است از یک متخصص قوانین مالیاتی برای اطمینان از اینکه مهلت را از دست داده اید یا نه مشورت بگیرید زیرا برای محاسبه اینکه اقدام در مهلت قانونی انجام شده است یا نه باید برخی عوامل موثر قانونی را در نظر داشت.۲- اگر با محاسبه درست مطمئن شدید که مهلت قانونی تان از دست رفته، موضوع را رها نکنید و با کمک متخصص قوانین مالیاتی در پی یافتن امکانات قانونی جایگزین برای ترمیم موقعیت از دست رفته خود باشید زیرا قوانین مالیاتی بر اساس اصل جلب همکاری مودی و عدالت مالیاتی، امکانات قابل توجهی برای احقاق حقوق مودی پیش بینی کرده است. مثلا در موارد بسیاری باوجودیکه مودی به برگ تشخیص در مهلت قانونی اعتراض نکرده باشد، پرونده برای رسیدگی دوباره به مراجع رفع اختلاف مالیاتی ارسال می شود. همچنین در موارد متعددی که به دلیل عدم اقدام در مهلت قانونی، با جریمه مواجه شده اید، امکانات قانونی مناسب برای درخواست بخشودگی جریمه وجود دارد.
۵-مهلت های اداره مالیاتی
در نظام قانونی مالیات، فقط مودیان نیستند که با مهلت های قانونی برای انجام تکالیف و یا استفاده از حقوق شان مواجه هستند بلکه اداره مالیاتی نیز در اقداماتش باید در مهلت قانونی مشخصی عمل کند و اقدام خارج از مهلت اعتباری در برابر مودی نخواهد داشت.
مهمترین مهلت اداره مالیاتی، مهلت رسیدگی به اظهارنامه مودی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص در مورد مالیات عملکرد است. بر اساس مواد ۱۵۶ و ۱۵۷قانون مالیات های مستقیم، در صورتی که مودی اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد تسلیم کرده باشد، اداره مالیاتی مکلف است ظرف مهلت یک سال به اظهارنامه مودی رسیدگی کند و تا سه ماه بعد از گذشت آن یکسال رسیدگی نیز باید برگ تشخیص را صادر و به مودی ابلاغ کند.
اگر اداره مالیاتی در مهلت های یاد شده رسیدگی نکند، مالیات ابرازی مودی در اظهارنامه، مالیات قطعی خواهد بود. در موردی هم که مودی اظهارنامه را تسلیم نکرده باشد و یا درآمدی را کتمان کرده باشد مهلت اداره مالیاتی برای رسیدگی و مطالبه مالیات پنج سال خواهد بود و بعد از گذشت این مهلت، مالیاتی از مودی قابل مطالبه نخواهد بود.
۶-ضرورت استفاده از وکیل مالیاتی
با توجه به اینکه مهلت های مالیاتی و اختلافات حاصل از آن بین اداره مالیاتی و مودی، اثرات مهمی بر حقوق مالی مودی دارد و با توجه به ظرافت های قانونی موضوع، مناسب است برای برخورداری حداکثری مودی از امکانات قانونی خود، در موارد مربوط به حقوق و آثار ناشی از مهلت های مالیاتی نیز از وکیل مالیاتی مناسب استفاده شود.
