نحوه شکایت و اعتراض به تصمیمات مالیاتی

1- اهمیت موضوع نحوه شکایت و اعتراض به تصمیمات مالیاتی

۱-۱- این مطلب برای چه کسانی مفید است

 این مطلب حقوقی برای تمام اشخاص مودی مالیاتی، صاحب کسب و کار، شخص حقوقی، مشاور مالیاتی و وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) مفید است.

۱-۲- ضرورت آگاهی مودی از حق شکایت و اعتراض مالیاتی

 وضع و مطالبه مالیات از مودی ( اصطلاحات کلیدی در قانون مالیات های مستقیم) صرفاً با تصمیم مقامات صلاحیتدار و پس از طی تشریفات قانونی و بر مبنای قانون ممکن است.

تکالیف مالیاتی مودی بر اساس تصمیمات مالیاتی تعیین و قابل اجرا می شود. ولی این تصمیمات همیشه قانونی و موافق حقوق مودی نیستند به همین جهت حق شکایت و اعتراض به تصمیم مالیاتی برای مودی به رسمیت شناخته شده و این حق اعتراض از مهمترین حقوق مودی است.

مودی می تواند با طرح درست و مستند اعتراض، شخصاً یا از طریق وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید)، حقوق مالی و قانونی خود را محافظت کند. آگاهی از این حق برای جلوگیری از اتلاف حقوق مودی بسیار ضروری است.

۲- انواع تصمیمات مالیاتی قابل شکایت و اعتراض

تصمیمات مقامات مالیاتی در خصوص مودیان مالیاتی شامل طیف گوناگونی از تصمیمات است از قبیل تصمیم به تشکیل پرونده برای مودی، استعلام اداری از مراجع مختلف در مورد فعالیت یا درآمد مودی، درخواست از مودی برای ارائه اسناد و دفاتر ( تکالیف مالیاتی در مورد تسلیم اظهارنامه و دفاتر)، رسیدگی و صدور برگ تشخیص، صدور برگ اجرایی مالیات، صدور قرار تامین مالیات ( اصطلاحات کلیدی در قانون مالیات های مستقیم) و موارد بسیار دیگر.

هرکدام از این تصمیمات می تواند آثار مالی مستقیم یا غیر مستقیمی بر مودی داشته باشد. با این حال تعداد مشخصی از تصمیمات مالیاتی از نظر قانونی قابل اعتراض یا شکایت است. گرچه مهم ترین تصمیمی که مودی می تواند به آنها در نزد مراجع قانونی شکایت کند برگ های تشخیص مالیات و مطالبه مالیات است با این حال سایر تصمیمات مالیاتی نیز حسب مورد قابل شکایت در مرجع مربوطه است.

۳- تقاضای مودی یا وکیل مالیاتی برای رسیدگی مجدد مالیاتی به پرونده

۳-۱- حق مودی برای درخواست رسیدگی مجدد مالیاتی

 پس از صدور و ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی به مودی، وی حق تقاضای رسیدگی مجدد را دارد. بر اساس این حق اداره امور مالیاتی مکلف است بر اساس اسناد و مدارک مودی، نسبت به رسیدگی مجدد اقدام کند.

۳-۲- مهلت ارائه درخواست رسیدگی مجدد مالیاتی مودی

پس از صدور و ابلاغ برگ تشخیص ( ابلاغ اوراق و تصمیمات مالیاتی) به مودی، وی حق دارد ظرف مدت سی روز از ابلاغ آن شخصاً یا از طریق وکیل مالیاتی به اداره امور مالیاتی مراجعه کند و با ارائه دلیل و اسناد و مدارک کتباً تقاضای رسیدگی مجدد نماید.

۳-۳- تکالیف اداره مالیاتی در مورد درخواست رسیدگی مجدد مالیاتی

 اداره امور مالیاتی مکلف است ظرف سی روز از تاریخ مراجعه مودی، به درخواست رسیدگی مجدد مودی رسیدگی کند و ۱-در صورتی که دلایل و اسناد ابراز شده مودی را برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی بداند برگ تشخیص مالیات را رد می کند .۲- اگر دلایل و اسناد مودی را برای تعدیل درآمد مشمول مالیات مندرج در برگ تشخیص کافی بداند و مودی هم نظر اداره امور مالیاتی در خصوص تعدیل درآمد را قبول کند مبلغ مندرج در برگ تشخیص را تعدیل می کند و این موضوع در برگ تشخیص مالیات منعکس و به امضای اداره امور مالیاتی و مودی خواهد رسید و موضوع مختومه می شود و ۳- اگر دلایل و مدارک ادعایی ابرازی مودی، از نظر اداره امور مالیاتی برای رد برگ تشخیص و یا تعدیل آن کافی نباشد، تقاضای رسیدگی مجدد پذیرفته نمی شود و تقاضای مودی بعنوان اعتراض به برگ تشخیص به هیات حل اختلاف مالیاتی ارسال می شود.

۳-۴- نکات مهم در مورد درخواست مودی جهت رسیدگی مجدد مالیاتی

توجه داشته باشید که؛

اولاً تقاضای رسیدگی مجدد در صورتی می تواند منجر به نتیجه مورد نظر برای مودی شود که بر اساس مبانی درست و دقیق قانونی و اسناد و مدارک صحیح و مرتب باشد، لذا ادعاهای کلی غیر تخصصی مثل اینکه درآمد نداشته ام یا شدیداً معترض هستم به تنهایی فایده ای ندارد.

ثانیاً در رسیدگی به تقاضای رسیدگی مجدد، اداره مالیاتی هیچ محدودیتی از نظر تعدیل مبلغ مالیات تعیین شده در برگ تشخیص ندارد و مامور مالیاتی اختیار دارد در چارچوب اسناد معتبر ارائه شده و مقررات قانونی، مالیات تعیین شده در برگ تشخیص را به هر میزان تعدیل کند.

ثالثاً تقاضای رسیدگی مجدد بدون ارائه دلایل و استنادات قانونی و موازین فنی مالیاتی تاثیری در رد یا تعدیل برگ تشخیص ندارد، لذا لازم است در این مرحله با آگاهی و تخصص و ترجیحاً از طریق مشاور مالیاتی و یا وکیل مالیاتی وارد شوید. با توجه به اینکه تقاضای رسیدگی مجدد غالباً جدی گرفته نمی شود، توصیه می گردد چنانچه دلایلی برای رد برگ تشخیص یا تعدیل آن دارید اقدام اداره مالیاتی در مورد توجه به تقاضای رسیدگی مجدد را با جدیت مطالبه کنید.

۴- اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی

۴-۱- موارد اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی

 بعد از ابلاغ برگ تشخیص به مودی، چنانچه موضوع از طریق توافق مودی و اداره مالیاتی حل و فصل نشود و از نظر مودی مندرجات برگ تشخیص درست نباشد، وی حق دارد خود و یا از طریق وکیل مالیاتی ظرف مهلت سی روز از ابلاغ برگ تشخیص، به برگ تشخیص صادره اعتراض نماید.

۴-۲- آیا رسیدگی اعتراضی به مالیات نیاز به ارائه برگ اعتراض دارد

 توجه داشته باشید که در صورتی که برگ تشخیص به صورت ابلاغ قانونی ( ابلاغ اوراق و تصمیمات مالیاتی) به مودی ابلاغ شده باشد، عدم اقدام مودی در ارائه و ثبت برگ اعتراض تاثیری در حق اعتراض مودی ندارد و در نتیجه اداره امور مالیاتی مکلف است به هر حال پرونده را به مرجع حل اختلاف بفرستند ولی چنانچه ابلاغ برگ تشخیص بصورت ابلاغ واقعی ( ابلاغ اوراق و تصمیمات مالیاتی) بوده باشد، در این صورت برای رسیدگی به اعتراض، مودی مکلف است ظرف سی روز از ابلاغ واقعی، اعتراض خود را کتباً ارائه دهد و در صورت عدم اقدام مودی به ارائه و ثبت اعتراض، برگ تشخیص صادره قطعی می شود.

مفهوم و مصادیق ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی در مقاله دیگری توضیح داده شده است.

۵- مراجع رسیدگی به شکایت و اعتراض مودی یا وکیل مالیاتی

۵-۱- رسیدگی به اعتراض مودی یا وکیل مالیاتی در هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی

 مراحل و مراجع گوناگونی برای اعتراض به برگ تشخیص و رسیدگی به آن وجود دارد. اعتراض ابتدا در هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی رسیدگی، تصمیم گیری و منجر به صدور رای می شود. این هیات متشکل از سه عضو است؛ ۱-یک نفر نماینده سازمان امور مالیاتی۲- یک نفر قاضی و ۳-یک نفر نماینده از صنف مربوط به مودی. هیات حل اختلاف بدوی در رای صادره، ضمن تصمیم گیری در مورد اعتراض مودی یا وکیل مالیاتی او، مبلغ مالیات مورد نظر را نیز تعیین می کند.

۵-۲- رسیدگی به اعتراض مودی یا وکیل مالیاتی به رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در هیات حل اختلاف تجدید نظر مالیاتی

 در صورتی که مودی یا وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) وی و یا اداره مالیاتی راضی به پذیرش رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی نباشد، می تواند نسبت به این رای در مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ آن، تجدیدنظرخواهی کنند.

هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر نیز مثل هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی متشکل از سه عضو است؛ ۱-یک نفر نماینده  سازمان امور مالیاتی ۲- یک نفر قاضی و ۳- یک نفر نمایده صنف مربوطه مودی.

هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر به این اعتراض رسیدگی می کند و رای قطعی را می دهد. هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر ضمن تصمیم گیری در مورد اعتراض، مبلغ مالیات مورد نظر را نیز تعیین می کند. صدور رای توسط هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر، موجب قطعی شدن مالیات می شود.

۵-۳- شکایت مودی و وکیل مالیاتی به رای هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر

چنانچه مودی یا وکیل مالیاتی وی رای هیات حل اختلاف تجدیدنظر را قانونی ندانند، می تواند از رای صادره به استناد نقص قوانین و مقررات در شورای عالی مالیاتی شکایت کنند.

۵-۴- شکایت مودی یا وکیل مالیاتی در دیوان عدالت اداری

 علاوه بر اعتراض و شکایات یاد شده، مودی و یا وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) وی همچنین می تواند از رای هیات حل اختلاف مالیاتی در دیوان عدالت اداری ( اصطلاحات کلیدی در قانون مالیات های مستقیم) نیز شکایت کند.

رسیدگی به این شکایت مودی یا وکیل مالیاتی نزد دیوان عدالت اداری، در شعب دیوان انجام می شود و چنانچه مودی یا وکیل مالیاتی وی بتواند با ارائه دادخواست و لوایح مستدل و مستند قانونی ایرادات با تصمیم مالیاتی را اثبات کند، دیوان عدالت اداری تصمیم مالیاتی را نقض می کند.

شکایت از اوراق مالیاتی در دیوان عدالت ادرای تقریبا آخرین مرحله شکایت مالیاتی است و جبران هرگونه اقدام اشتباه و غیر تخصصی مودی پس از پایان رسیدگی ها در دیوان عدالت اداری بسیار دشوار و یا غیر ممکن خواهد بود.

۶- نحوه اعتراض به مطالبه مالیات از شخص غیر مودی

۶-۱- مسئولیت مالیاتی غیر مودی

در قانون مالیات های مستقیم موارد زیادی پیش بینی شده که ممکن است از فردی غیر از صاحب درآمد و مودی، مالیات مربوط به مودی مطالبه شود و اموال فردی غیر از مودی نیز توسط سازمان امور مالیاتی توقیف و برای وصول بدهی مالیاتی مودی فروخته شود. مثلاً مواردی که کارفرما از تکلیف کسر مالیات حقوق کارگر خود و پرداخت آن به اداره مالیاتی خودداری کند، در این صورت اداره امور مالیاتی می تواند مالیات حقوق ( نکاتی راجع به مالیات حقوق) کارگر را از خود کارفرما مطالبه کند و بعد از طی مراحل قانونی، مالیات و جرایم ( تخلفات مالیاتی و جریمه های آن در مورد مالیات بر درآمد) را از اموال کارفرما برداشت کند.

۶-۲- حق شکایت و اعتراض غیر مودی

 در موارد مطالبه مالیات از غیر مودی، وی می تواند با استناد به اینکه مطالبه مالیات از وی غیر قانونی است و یا مالیات مطالبه شده ربطی به او ندارد و با استناد به جهات درست قانونی، نسبت به اوراق مطالبه مالیات در هیات حل اختلاف مالیاتی مربوطه اعتراض کند.

در صورت رد اعتراض، معترض می تواند در مراحل دیگر با رعایت مهلت های قانونی به هیات حل اختلاف تجدیدنظر و دیوان عدالت اداری رجوع کند و به آن مراجع شکایت کند.

۷- نحوه اعتراض به دریافت مالیات اضافی و درخواست استرداد آن

۷-۱- پرداخت مالیات اضافی

در مواردی ممکن است مودی بعد از پرداخت مالیات متوجه شود که مالیات اضافی یا اشتباهی از وی دریافت شده است.

لازم است بدانید برخلاف استدلال برخی مامورین مالیاتی که پرداخت مالیات را به معنی قبول میزان آن توسط مودی می دانند از نظر قانونی مالیات اضافی پرداختی قابل استرداد است.  

7-2- نحوه مطالبه و اعتراض به مالیات پرداختی اضافی

شما یا وکیل مالیاتی تان باید ابتدا با مراجعه به اداره امور مالیاتی بطور مستدل و مستند استرداد مالیات اضافی را بخواهید و در صورت عدم پذیرش درخواست توسط اداره مالیاتی، ظرف سی روز از اعلام نظر اداره امور مالیاتی، با اعتراض به این تصمیم اداره امور مالیاتی، از هیات حل اختلاف مالیاتی درخواست رسیدگی کنید.

در نظر داشته باشید که رای هیات حل اختلاف در این مورد قطعی است و دیگر نمی توان از آن در هیات حل اختلاف تجدید نظر شکایت کرد ولی می توان از آن در شورای عالی مالیاتی و نیز دیوان عدالت اداری شکایت کرد.

اگر موفق به استرداد مالیات اضافی بشوید می توانید خسارت تاخیر مبالغ پرداختی اضافی را نیز برای هر ماه یک و نیم درصد مبلغ اضافه پرداخت شده، مطالبه کنید.

۸- ضرورت مستند و مستدل بودن اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی

اعتراض مودی به برگ تشخیص مالیاتی و یا اعتراض غیر مودی به برگ مطالبه مالیات به هیچ وجه به معنای پذیرش اعتراض و رد برگ مالیاتی نیست بلکه اعتراض باید بر اساس مبانی صحیح قانونی و مدارک روشن و معتبر و نزد مرجع صالح قانونی و با رعایت تشریفات قانون صورت گیرد.

مبانی اعتراض می تواند متعدد باشد. در نظر داشته باشد صرف اعتراض بدون مبتنی نمودن آن بر اساس درست قانونی در اکثر قریب به اتفاق موارد با شکست مواجه می شود.

۹- ضرورت استفاده از وکیل مالیاتی برای شکایت یا اعتراض مالیاتی

توجه داشته باشد که بهتر است حق اعتراض خود را در تمام مراحل از جمله همان مراحل اول جدی بگیرید و بر اساس مبانی صحیح و استفاده از متخصصین مالیاتی و وکیل مالیاتی ( با ظرفیت ها و مزایای داشتن وکیل مالیاتی آشنا شوید) پیش ببرید و به امید مراحل بعد، مرحله کنونی را دستکم نگیرید. با توجه به تخصصی بودن موضوعات مالیاتی و قوانین و مقررات و بخشنامه های تخصصی، استفاده از وکیل مالیاتی در فرایند شکایت و اعتراض مالیاتی ضروری است.