۱- اهمیت موضوع انواع تضامین وصول مطالبات
۱-۱- این مطلب برای چه کسانی مفید است
این مطلب حقوقی برای هر صاحب کسب و کار، افراد طلبکار، بدهکار، پیمانکار، فروشنده، شرکت تجاری، مدیر شرکت و وکیل مالی و تجاری مفید است.
۱-۲- ضرورت اخذ تضمین برای وصول طلب
در کسب و کارها، درآمد و دریافتی ها، همیشه بصورت نقد وصول نمی شود و معاملات اعتباری و ریسک طلبکاری، جزء اجتناب ناپذیر هر کسب و کاری است.
همچنین معاملاتی مثل پیمانکاری موجب طرح ادعاهایی برای دریافت خسارت می گردد، لذا گرفتن تضامین کافی برای وصول مناسب مطالبات و ادعاها ضروری است.
منظور از تضمین کافی و مناسب تضمینی است که به راحتی و بدون طی تشریفات زمانبر، وصول طلب و ادعا را عملی کند. وصول طلب و ادعا را کم هزینه کند.
البته لازم است بدانید در موردی که طرف معامله یک دستگاه دولتی باشد، تضامین در مورد معاملات با دستگاه های دولتی متفاوت از موردی است که طرف معامله شما شخص خصوصی است (برای معاملات دولتی چه تضامینی باید داد).
در این مقاله آگاهی های حقوقی در مورد انواع تضامین مناسب داده می شود تا همیشه بهترین تصمیم برای اخذ تضمین از بدهکار را بگیرید.
۲- تضمین شماره یک، ضمانت نامه بانکی
۲-۱- ضمانت نامه بانکی چیست
ضمانت نامه بانکی سندی است که توسط بانک یا یک موسسه اعتباری معتبر صادر می شود. در آن بانک صادر کننده ضمانت نامه متعهد می شود که به محض درخواست طلبکار ( مضمون له)، وجه ضمانت نامه را به وی نقداً پرداخت کند.
۲-۲- ضمانت نامه بانکی بهترین تضمین است
اگر می خواهید اطمینان کافی از وصول طلب و ادعای خود داشته باشید، از بدهکار خود بخواهید با رجوع به یک بانک، ضمانت نامه بانکی بدون قید و شرطی را با قید مشخصات شما بعنوان طلبکار و ذینفع ضمانت نامه بدست آورد و به شما تحویل دهد.
۲-۳- ضمانت نامه بانکی بهترین تضمین برای وصول طلب و ادعا است
زیرا اولاً تعهد بانک به پرداخت وجه موضوع آن، غالباً بدون قید و شرط است و طلبکار برای وصول طلب از بانک تنها کافی است به بانک دستور پرداخت دهد و بدون لزوم اثبات امری یا انجام دادن تشریفات خاصی، بانک مبلغ ضمانت نامه را به طلبکار پرداخت می کند، حتی اگر بین طلبکار و بدهکار در مورد طلب و ادعا اختلافی باشد. ثانیاً وصول وجه ضمانت نامه بسیار سریع است و بانک باید فوراً وجه ضمانت نامه را به طلبکار و ذینفع ضمانت نامه پرداخت کند. ثالثاً هر چند بدست آوردن ضمانت نامه بانکی برای بدهکار پر هزینه است، برای طلبکار از نظر وصول طلب هزینه ای ندارد.
۲-۴- ریسک ضمانت نامه بانکی
از محدود مواردی که ممکن است پرداخت وجه ضمانت نامه توسط بانک به مشکل بخورد این است که بانک صادر کننده ضمانت نامه و یا بدهکار، با استناد به دلایل متقن، از دادگاه، دستور منع پرداخت ضمانت نامه را بگیرد که البته دادگاه بدون ارائه ادله و مستندات متقن چنین دستوری را صادر نخواهد کرد.
باید توجه داشت طلبکار نباید از اختیار خود برای ضبط ضمانت نامه سوء استفاده کند بلکه ضبط آن باید صرفاً بر اساس مستند و جهت قانونی یا قراردادی باشد در غیر این صورت موجب مسئولیت هایی مالی جدی برای وی در مقابل بدهکار خواهد بود.
۳- تضمین شماره دو، سند وثیقه
۳-۱- سند وثیقه برای تضمین طلب چیست
از نظر حقوقی استفاده از سند وثیقه به عنوان تضمین طلب این گونه است که بدهکار، مالی از اموال خود یا دیگری( با اجازه وی) را از طریق دفتر اسناد رسمی در وثیقه طلبکار قرار می دهد تا در صورت عدم پرداخت بدهی، طلبکار از محل فروش یا تملک مال مورد وثیقه، طلب خود را وصول کند.
۳-۲- چرا سند وثیقه تضمین خوبی است
اگر بدهکار برای اطمینان از وصول طلبتان به شما پیشنهاد دادن وثیقه رسمی از جمله وثیقه ملک یا سهام و یا سایر اموال ارزشمند داد قبول کنید زیرا وسیله خوبی برای وصول طلب است و می توانید با رجوع به اجرای ثبت اسناد، به استناد سند وثیقه، نسبت به درخواست صدور اجراییه ثبتی و وصول طلب از محل فروش مال مورد وثیقه توسط اداره اجرای اسناد اقدام کنید.
هزینه اجرایی و حق اجرا نیز از محل فروش مال مورد وثیقه وصول می شود.
۳-۳- توصیه هایی در مورد گرفتن سند وثیقه
در نظر داشته باشید که سهولت وصول طلب از محل وثیقه وابسته به شرایط قراردادی است که بین طلبکار و بدهکار منعقد می شود و نیز ارزش و قابلیت فروش مال مورد وثیقه. لذا:
۱- بهتر است اموال مناسب را به وثیقه بگیرید مثل سهام شرکت های در بورس یا ملک قابل فروش یا خودرو لذا اموالی که اسناد مالکیت مناسبی ندارند یا فروش آنها دشوار است ریسک وصول طلب و ادعا را بالا می برند.
۲- دقت کنید مال مورد وثیقه قبلاً در وثیقه دیگری قرار نگرفته باشد و نیز متعلق حق شخص دیگری قرار نگرفته باشد. در این خصوص از یک وکیل مالی آگاه کمک بگیرید.
۳- اگر بتوانید به همراه سند وثیقه، یک وکالتنامه بلاعزل نیز از مالک مال مورد وثیقه برای فروش یا تملک مال بگیرید وصول طلب شما را ارزانتر و سریع تر می کند.
۴- تضمین شماره سه، سند رسمی بدهی
۴-۱- سند رسمی بدهی چیست؟
اگر برای گرفتن ضمانت نامه بانکی و یا وثیقه ملکی با بدهکار به توافق نرسیدید گزینه حقوقی بعدی، تنظیم سند رسمی بدهی در دفتر اسناد رسمی است.
این سند در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود و به امضای بدهکار می رسد و در آن تعهد بدهکار به پرداخت بدهی در زمان معین تصریح می شود و چنانچه از پرداخت بدهی خودداری کند طلبکار می تواند به استناد این سند با رجوع به اداره اجرای اسناد و معرفی اموال بدهکار، نسبت به فروش این اموال و وصول طلب خود از محل فروش اموال از طریق اداره اجرای اسناد اقدام کند ( آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی).
۴-۲- توصیه در مورد تنظیم سند دین
با توجه به اینکه قابلیت اجرای سند دین نیازمند شرایط دقیق و مهمی در متن و شکل سند است و عدم رعایت این شرایط ممکن است مزیت لازم الاجرا بودن سند را از بین ببرد لذا لازم است برای مطالبات مهم تر خود حتماً از یک وکیل مالی مجرب در زمینه اسناد رسمی کمک بگیرید.
۵- تضمین شماره چهار، چک
چک بانکی نیز تضمین نسبتاً رایج و مهمی برای طلب است. چک علاوه بر اینکه با داشتن ضمانت اجرای کیفری، ابزار نسبتاً مناسبی برای فشار بر بدهکار برای پرداخت بدهی است، مثل اسناد رسمی دارای قابلیت اجرا از طریق اداره اجرای اسناد نیز است ( قانون صدور چک).
با این حال در نظر داشته باشید جنبه کیفری چک به سادگی قابل از دست رفتن است لذا اگر روی این جنبه حساب باز کرده اید حتما از وکیل خود در مورد شرایط باقی ماندن وصف کیفری آن به هنگام تنظیم متن چک توسط بدهکار و دریافت آن کمک بگیرید.
ضمناً در نظر داشته باشید چک مثل هر سند تجاری دیگری هر چقدر تعداد امضای بیشتری روی آن باشد امکان رجوع دارنده چک به تمام امضاء کنندگان آن برای وصول چک ممکن خواهد بود لذا می توانید از بدهکار یا صادر کننده چک بخواهید تا امضاِ سایر افراد معتبر را پشت چک به عنوان ضامن بگیرد.
ضمناً با تغییرات جدید در قانون چک و رایج شدن چک صیاد، تضمین چک بهتر نیز شده است.
۶- تضمین شماره پنج، سفته
سفته، نوعی سند بدهی است که در فرم از قبل تهیه شده خاصی و با تکمیل آن، به امضای بدهکار می رسد و وی و سایر امضاء کنندگان آن متعهد می شوند که مبلغ مندرج درآن را در تاریخ مقرر به دارنده سفته پرداخت کنند.
بر خلاف چک، سفته نه ضمانت اجرای کیفری دارد و نه قابل اجرا از طریق اداره اجرای ثبت است. در نتیجه اگر بدهکار از پرداخت سفته خودداری کند، مجبور خواهید بود با صرف هزینه و تشریفات قانونی مثل واخواست، به دادگاه متوسل شوید و در صورت صدور رای دادگاه به نفع ذینفع سفته و قطعیت یافتن آن، با اجرای رای دادگاه از طریق اجرای دادگستری طلب خود از محل فروش اموال بدهکار وصول کنید که فرایند زمانبری بوده و با ریسک بالای عدم دسترسی به اموال بدهکار مواجه است.
در صورت دسترسی به تضامین بهتر، پذیرش سفته برای تضمین را توصیه نمی کنیم. البته بدیهی است که داشتن سفته از نداشتن تضمین، بهتر است. ضمناً سفته این مزیت را نیز دارد که شما می تواند به استناد سفته “واخواست شده”، از دادگاه درخواست تامین خواسته و توقیف اموال امضاء کنندگان سفته به میزان مبلغ سفته تا زمان وصول آن را بخواهید.
۷- جمع بندی نهایی در مورد تضامین مناسب
با توجه به نکات گفته شده، از نظر حقوقی مناسب ترین تضامین به ترتیب عبارت اند از:
۱- ضمانت نامه بانکی. این تضمین از نظر سهولت وصول راحت است، وصول آن کم هزینه است و از نظر سرعت وصول طلب و ادعا نیز مناسب است.
۲- سند وثیقه اموال. بسته به شرایط قرارداد وثیقه و نقد شوندگی مال مورد وثیقه، گرفتن سند وثیقه موجب اطمینان کافی از وصول طلب است.
۳- گرفتن چک نسبت به ضمانت نامه بانکی و وثیقه به عنوان تضمین طلب در اولویت پایین تر و نسبت به سایر تضامین در اولویت بالاتر است. مزیت چک این است که اولاً می توانید آن را از طریق اداره اجرای اسناد و بدون رجوع به دادگاه به اجرا بگذارید و ثانیاً با داشتن ضمانت اجرای کیفری، به طور نسبی حالت بازدارندگی مناسبی برای ترغیب بدهکار به پرداخت بدهی خود دارد. همچنین اگر مستند به چک در دادگاه علیه صادر کننده و امضاء کنندگان آن علیه متعهد دادخواست بدهید می توانید اموال وی را تا زمان اجرای رای دادگاه توقیف کنید.
۴- سند رسمی بدهی یعنی سندی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و بدهکار متعهد می شود که مبلغ طلب شما را در تاریخ مشخصی پرداخت کند. اگر از پرداخت خودداری کند صاحب سند می تواند بدون رجوع به دادگاه درخواست صدور اجراییه ثبتی و توقیف و فروش اموال بدهکار بدهد به شرط اینکه بتوان مالی از بدهکار پیدا و معرفی کرد.
۵- سفته. برای وصول سفته مجبور خواهید بود اولاً آن را با صرف هزینه زیاد واخواست کنید و سپس در دادگاه طرح دعوی کنید که هم پر هزینه است و هم زمانبر لذا بهتر است تا زمانی که بتوانید سایر تضامین را از بدهکار خود بدست آورید سفته را به عنوان تضمینی مناسب در نظر نگیرید.
۸- تضمین در معاملات دولتی
مناسب است بدانید که در مورد تضمین در معاملات دولتی ( برای معامله با دستگاه های دولتی به چه نکاتی توجه کنیم) قوانین و مقررات خاصی حاکم است که در مقاله دیگری به طور مفصل به آن پرداخته شده ( برای معاملات دولتی چه تضامینی باید داد) و می توانید با مطالعه آن به آگاهی های حقوقی و تجاری خود در این خصوص اضافه کنید.
