در سلسله مطالب گذشته، برخی آموختنی های حقوقی درباره عناصر تعیین مالیات بر درآمد عملکرد مودیان از قبیل مفهوم درآمد مالیاتی و معافیت های مالیاتی بیان شد. در این مطلب هزینه های قابل قبول مالیاتی که از دیگر عناصر اساسی در تعیین مالیات است را توضیح می دهیم.
در تعیین مالیات بر درآمد عملکرد، هزینه قابل قبول مالیاتی از عناصر مهم تشخیص درآمد مشمول مالیات و تعیین مالیات است. بر اساس قانون مالیات های مستقیم، درآمد مشمول مالیات درآمد عملکرد، با کسر کردن هزینه های قابل قبول مالیاتی از جمع درآمد سالیانه مودی بدست می آید و سپس با اعمال نرخ مالیاتی بر درآمد مشمول مالیات، مبلغ مالیات قابل پرداخت مودی تعیین می شود. هر چقدر مبالغ بیشتری بعنوان هزینه مودی، توسط اداره مالیاتی قبول شود، مالیات نهایی مودی کمتر می شود لذا آگاهی از برخی قواعد اساسی در مورد هزینه های قابل قبول، برای مودیان ضروری است.
۱- هزینه قابل قبول مالیاتی چیست
هزینه قابل قبول مالیاتی، هزینه های قانونی مشخصی است در طی یکسال مالیاتی، در جهت تحصیل درآمد توسط مودی پرداخت شود و یا تخصیص یابد. برای اینکه هزینه ای برای کسر از جمع درآمد سالیانه، مورد قبول قرار گیرد، حداقل چندین شرط لازم است؛ اول اینکه هزینه انجام شده باید در زمره هزینه هایی باشد که در قانون مالیات های مستقیم، بعنوان هزینه قابل قبول شناسایی شده باشد. دوم اینکه هزینه انجام شده، مربوط و در راستای تحصیل درآمد مالیات پذیر مودی صورت گرفته باشد.
۲- هزینه های قابل قبول مالیاتی، فقط در مورد مالیات بر درآمد عملکرد است
هزینه قابل قبول مالیاتی جهت کسر از جمع درآمد، در همه منابع درآمدی و مالیاتی قابل ابراز نیست بلکه صرفا در مورد مالیات بر درآمد عملکرد( مالیات مشاغل و اشخاص حقوقی) مصداق دارد. در مورد سایر منابع درآمدی و سایر مالیات ها مثل مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد نقل و انتقال، مالیات بر درآمد اجاره املاک و مالیات بر درآمد اتفاقی، هزینه قابل قبول مصداق ندارد. از سوی دیگرتمامی مودیان مشمول مالیات بر درآمد عملکرد، شامل همه اشخاص حقوقی و نیز تمامی صاحبان مشاغل مشمول مالیات، می توانند از امکان کسر هزینه از جمع درآمد، با رعایت شرایط قانونی مربوطه، استفاده کنند.
۳-شرایط هزینه قابل قبول مالیاتی
برای اینکه هزینه مودی، قابل کسر از جمع درآمد وی باشد چندین شرط برای هزینه لازم است؛
۱-۳-انجام هزینه باید مستند به مدارک باشد
صرف ابراز و یا ادعای هزینه توسط مودی بدون ارائه مدارک دال بر پرداخت و یا تخصیص آن موجب قبول هزینه نمی باشد بلکه ابراز هزینه حتما باید با ارائه مدارک متعارف دال بر پرداخت یا تخصیص آن توسط مودی نزد اداره مالیاتی به اثبات برسد. بنابراین لازم است تمام هزینه های خود برای تحصیل درآمد را در هنگام پرداخت یا تخصیص، بر اساس مقررات مالیاتی مستند سازی کنید.
۲-۳-هزینه باید مربوط به تحصیل درآمد مالیات پذیر باشد
هزینه هایی که برای تحصیل درآمد لازم نباشد را نمی توان بعنوان هزینه برای کسر از درآمدهای ناخالص ابراز نمود. مثلا یکی از دلایلی که سازمان امور مالیاتی پاداش سالیانه پرداختی شرکت به اعضای هیات مدیره در اجرای ماده ۲۴۲ قانون تجارت را هزینه قابل قبول مالیاتی نمی داند این است که از نظر سازمان، پاداش هیات مدیره جزء هزینه های ضروری برای تحصیل درآمد و فعالیت شرکت نیست.
۳-۳-هزینه نباید مربوط به درآمد های معاف از مالیات باشد
هزینه های مربوط به درآمدهای معاف از مالیات و یا مشمول مالیات مقطوع، بعنوان هزینه قابل قبول مورد پذیرش نخواهد بود. مثلا یک شرکت فعال در مناطق آزاد تجاری که بابت درآمد حاصل از فعالیت در منطقه آزاد، از پرداخت مالیات معاف است نمی تواند کسر هزینه های فعالیت خود در منطقه آزاد را از درآمد حاصله در سایر مناطق که معافیت مالیاتی ندارند بخواهد.
۴-۳-هزینه باید از مصادیق هزینه های قابل قبول مالیاتی شناسایی شده در قانون باشد
برای اینکه هزینه ای، قابل کسر از جمع درآمد مودی برای محاسبه مالیات باشد، باید در زمره هزینه هایی باشد که در ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم بعنوان “هزینه های قابل قبول مالیاتی” شناسایی شده اند. مثلا هزینه برگزاری همایش توسط شرکت، چونکه در ماده ۱۴۸ قانون، بعنوان هزینه قابل قبول، پیش بینی نشده است بعنوان هزینه قابل قبول جهت کسر از جمع درآمد پذیرفته نمی شود. علاوه بر هزینه های تعیین شده در ماده ۱۴۸ قانون، موارد خاصی از هزینه قابل قبول نیز در سایر قوانین مجلس و یا مصوبات هیات وزیران یا وزیر امور اقتصادی و دارایی شناسایی شده اند.
۴- اعلام و ابراز هزینه غیر واقعی توسط مودی و جریمه قانونی آن
یکی از مندرجات اظهارنامه تسلیمی مودی، هزینه های قابل قبول است. طبق مقررات، هزینه ابراز شده توسط مودی باید واقعی باشد در غیر اینصورت توسط اداره مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.
از نظر مقررات مالیاتی، “هزینه غیر واقعی” هزینه ای است که در دفاتر قانونی مودی ثبت شده و ممکن است متکی به مدارکی باشد ولی مامورین مالیاتی احراز نمایند که هزینه موصوف غیر واقعی است و یا تحقق نیافته و مدارک مربوط به آنها نیز غیر واقعی بوده است. چنین هزینه ای واجد شرایط هزینه قابل قبول نیستند و در رسیدگی به پرونده مالیاتی مودی، هزینه غیر قابل قبول تلقی می شود. در صورتی که مودی اقدام به ابراز هزینه غیر واقعی به اداره مالیاتی کند، علاوه بر عدم پذیرش آن توسط اداره مالیاتی، مودی مشمول جریمه ای معادل سی درصد مالیات ناشی از عدم پذیرش هزینه غیر واقعی خواهد بود.
۵– در صورت عدم ارائه اسناد هزینه ای توسط مودی، آیا مبالغی بعنوان هزینه از جمع درآمد مودی کسر می شود؟
در صورتی که مودی هیچگونه سندی در مورد هزینه های خود بطور کل ارائه ندهد، با در نظر گرفتن “نسبت سود فعالیت” که هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می شود، درصد خاصی از درآمد به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی مودی منظور و از جمع درآمد وی کسر می شود. ولی اگر مودی در مورد هزینه خاصی، سند هزینه ارائه نداده باشد، بدون اعمال نسبت سود فعالیت، هزینه ابرازی بدون سند، از نظر مالیاتی مورد پذیرش قرار نمی گیرد.
در مطلب آینده برخی مصادیق مهم تر هزینه های قابل قبول مالیاتی را بیان خواهم کرد.
