در اجرای تبصره (۵) ماده (۱۶۹) مکرر قانون مالیات های مستقیم اصلاحی مصوب ۱۳۹۴/۰۴/۳۱، آیین نامه اجرایی این تبصره به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و با مشارکت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۵ به شرح زیر به تصویب وزیران محترم اموراقتصادی و دارایی و دادگستری رسیده است.
فصل اول : تعاریف
ماده ۱– در این آیین نامه اصطلاحات در معانی مشروح زیر به کار می روند:
الف- قانون: قانون مالیات های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶ و اصلاحیه های بعدی آن
ب- سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور.
پ- حد آستانه: حداقل رقم (مبلغ) اطلاعات مورد نیاز سازمان.
ت- اقلام اطلاعاتی: اقلام اطلاعاتی (فیلدها) که شامل داده های مورد نیاز سازمان در هریک از بسته های اطلاعاتی می باشد.
ث- بسته های اطلاعاتی: عبارت است از مجموعهای از اقلام اطلاعاتی که بر اساس ماده (۱۶۹) مکرر قانون تعیین شده است.
ج- ساختار داده: قالب الکترونیکی (فرمت) بسته های اطلاعاتی موضوع این ماده که توسط سازمان طراحی، تعریف و اعلام می شود.
چ- اشخاص دارنده اطلاعات: کلیه وزارتخانهها، شرکتهای دولتی، موسسات دولتی، شهرداریها، موسسات وابسته به دولت و شهرداریها، موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، بیمه مرکزی و سایر شرکت های بیمه، بانک مرکزی، بانکها و موسسات مالی و اعتباری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سایر اشخاص حقوقی اعم از دولتی و غیر دولتی که اطلاعات مورد نیاز پایگاه اطلاعات را در اختیار دارند و یا به نحوی موجبات تحصیل درآمد و دارایی برای اشخاص را فراهم می آورند و نیز کلیه اشخاص و مراجعی که در جریان عملیات مربوط به مالکیت، نگهداری، انتقالات، خدمات بیمهای و معاملات داراییها، اموال و املاک و هم چنین نقل و انتقال آنها می باشند. سایر اشخاص موضوع این بند به تشخیص سازمان می باشد.
کلیه نهادهای بازار متشکل پولی و بازار غیر متشکل پولی و نیز کلیه نهادهای مالی بازار سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه از مصادیق این بند می باشند.
ح- سامانه دریافت اطلاعات: بخشی از درگاه عملیات الکترونیک سازمان میباشد که دارنده اطلاعات از طریق آن نسبت به ارسال اطلاعات موضوع این آیین نامه اقدام می نماید.
خ- مدیریت پایگاه اطلاعاتی: اشخاصی که به لحاظ قوانین و مقرارت موضوعه، دسترسی به اطلاعات مورد نیاز سازمان که در اختیار دارندگان اصلی اطلاعات می باشد را دارا می باشند.
فصل دوم : وظایف سازمان
ماده ۲- سازمان مکلف است در راستای استقرار نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی، پایگاه اطلاعات هویتی،عملکردی و دارایی مودیان مالیاتی شامل مواردی نظیر اطلاعات مالی، پولی و اعتباری، معاملاتی،سرمایه ای و ملکی اشخاص حقیقی و حقوقی را طراحی و تکمیل و عملیاتی نماید.
تبصره – در صورت نیاز به طراحی سیستمی و نرم افزاری مرتبط با موضوع این ماده، سازمان باید از ظرفیتهای فنی و تخصصی داخل کشور استفاده نموده و قوانین و مقررات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و امنیت فضای تبادل اطلاعات را رعایت نماید.
ماده ۳– سازمان موظف است دسترسی دارندگان اطلاعات جهت ورود اطلاعات مطابق بسته های اطلاعاتی را به درگاه عملیات الکترونیکی سازمان فراهم نماید.
تبصره – سازمان می تواند در مورد برخی از اشخاص دارنده اطلاعات با توجه به نوع و ماهیت اطلاعات، از طریق مکاتبه با آنها، نحوه و چگونگی، حد آستانه و بازه زمانی ارسال بسته های اطلاعاتی مورد نظر را به صورت اختصاصی تعیین نماید و در چارچوب تفاهم نامه فی مابین، تعامل پذیری در سطوح فنی، قانونی، فرآیندی و معنایی را مشخص نماید.
ماده ۴– سازمان می بایستی جهت دریافت الکترونیکی بسته های اطلاعاتی از طریق برخط، بر روی بسترهای مخابراتی امن و پرسرعت، زیر ساخت های لازم را ایجاد نماید.
تبصره ۱- سازمان باید ظرف ۶ ماه از تصویب و ابلاغ این آیین نامه، نسبت به فراهم سازی و عملیاتی نمودن زیر ساختهای نرم افزاری و شبکه ای مرتبط اقدام نماید.
تبصره ۲- در مواقع بروز اختلافات بین دستگاهی در خصوص امنیت زیر ساختهای تبادل اطلاعات و ارتباطات، مرکز راهبردی افتای ریاست جمهوری به عنوان مرجع داوری مرضی الطرفین تعیین می شود و نظر آن مرجع فصل الخطاب اختلافات احتمالی خواهد بود.
ماده ۵- دستگاههای اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری، در صورت نیاز به اطلاعات موضوع ماده (۱۶۹) مکرر قانون مالیاتهای مستقیم، موظفند در اجرای تبصره (۴) ماده مذکور مجوز دریافت اطلاعات مورد نیاز را هیأت وزیران اخذ نمایند. در این صورت سازمان بر اساس مجوز صادره اطلاعات مورد نیاز دستگاههای اجرایی را با رعایت طبقه بندی مربوط، به طور مقتضی در اختیار آنها قرار می دهد.
فصل سوم: وظایف اشخاص دارنده اطلاعات
ماده ۶- اشخاص دارنده اطلاعات موظفند اقلام اطلاعاتی را طبق بسته های اطلاعاتی، از طریق بسترهای تعیین شده، به شرح ساختار داده با رعایت مفاد این آیین نامه در اختیار پایگاه اطلاعات سازمان قرار دهند.
تبصره ۱– بسته های اطلاعاتی شامل بسته های اطلاعات هویتی، مالی، پولی، اعتباری، سرمایهای، داراییها، اموال و املاک و همچیین نقل و انتقال آنها می باشد. سایر اطلاعات فعالیتهای اقتصادی حسب ضرورت با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران به موارد مزبور اضافه خواهد شد.
تبصره ۲- چنانچه اشخاص دارنده اطلاعات، اطلاعات خود را در اختیار پایگاههای اطلاعاتی سازمان قرار دهند، سایر اشخاص دارنده همان اطلاعات با تأیید سازمان، الزامی به ارائه مجدد اطلاعات مذکور در اجرای این آیین نامه نخواهند داشت.
ماده ۷- اشخاص دارنده اطلاعات موظفند زمینه ارسال اطلاعات موضوع این ماده را با هماهنگی سازمان به یکی از روشهای زیر حسب شرایط و زیر ساختهای موجود فراهم آورند:
الف) پس از برقراری ارتباط بر خط با سامانه دریافت اطلاعات، اشخاص دارنده اطلاعات موظفند اطلاعات مذکور را از طریق سامانه موضوع این آیین نامه به صورت برخط و مستقیم برای سازمان ارسال نمایند.
ب) با توجه به حجم، اهمیت، طبقه بندی و ساختار فناوری اطلاعات، بنابه درخواست سازمان، ارسال اطلاعات به صورت مستقیم و از طریق خطوط امن و پرسرعت بر روی بسترهای مخابراتی انجام پذیرد.
ج) بسته های اطلاعاتی می بایستی به صورت کامل و بدون نیاز به استعلام (با رعایت مفاد ماده (۸) این آیین نامه)، از سوی سازمان (دستی یا سیستمی)، برای پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مودیان مالیاتی ارسال شود.
تبصره – مادامی که ارتباط بر خط بین سازمان و دارندگان اطلاعات فراهم نشده است، اشخاص مذکور موظفند اقلام اطلاعاتی را در قالب ساختار داده و به صورت لوح فشرده به سازمان تسلیم نمایند.
فصل چهارم: چارچوب و ساختار تبادل اطلاعات
ماده ۸- حد آستانه (حداقل رقم اطلاعات) متناسب با بسته های اطلاعاتی مربوط به شرح زیر تعیین و اعلام می شود:
| بسته اطلاعاتی | نوع اطلاعات | حد آستانه | بازه زمانی تهیه بسته های اطلاعاتی | |
| معاملاتی | خرید و فروش کالا | مجموع معاملات برای هر شخص در یکسال به میزان ۱/۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال و بیشتر | سالانه | |
| خرید و فروش خدمات | مجموع معاملات برای هر شخص در یکسال به میزان ۷۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال و بیشتر | سالانه | ||
| تجارت خارجی (واردات و صادرات کالاها و خدمات) | واردات و صادرات با هر میزان ارزش | به صورت برخط و لحظهای (مادامی که ارتباط بر خط بین سازمان و گمرک جمهوری اسلامی ایران فراهم نشده است به صورت ماهانه) | ||
| قراردادهای مربوط به انجام معاملات و فعالیت های تجاری | کلیه قراردادها | سالانه | ||
| عملیات پیمانکاری و هر گونه خدمات | مجموع قراردادهای هرشخص با ارزش ۷۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال و بیشتر | سالانه | ||
| خرید و فروش ارز( اعم از نقدی یا برات یا حواله ای ) | کلیه معاملات بانک مرکزی و سایر بانک ها، موسسات مالی و اعتباری و صرافیها با میزانی بیش از ۲۵۰۰۰ دلار و یا معادل آن در هر سال | سالانه | ||
| خرید و فروش سکه و شمش طلا | کلیه معاملات بانک مرکزی و سایر بانک ها، موسسات مالی و اعتباری و بورس کالا | هر فصل | ||
| انواع بیمه نامه های صادره و خسارتهای پرداختی | کلیه بیمه نامه های صادره و خسارت های پرداختی | سالانه | ||
| بارنامه و صورت وضعیت حمل و نقل بار و مسافر | کلیه بارنامه ها و صورت وضعیتهای حمل و نقل بار و مسافر | هر فصل | ||
| مالی، پولی، اعتباری و سرمایه ای | جمع گردش سالانه (دوره مالی) نقل و انتقال سهام و سایر اوراق بهادار | جمع گردش خرید یا فروش سالانه سهام یا سایر اوراق بهادار اشخاصی که به میزان یک میلیارد ریال و بیشتر باشد. | سالانه | |
| جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع حسابهای ریالی و ارزی(سپرده های دیداری) نزد بانک ها و موسسات اعتباری | الف)اشخاص حقوقی: کل گردش حساب ها به استثنای حساب های اشخاص مشمول ماده (۲) قانون که توسط خزانه داری کل کشور افتتاح شده یا می شود | سالانه | ||
| ب) اشخاص حقیقی: جمع گردش بدهکار یا بستانکار کلیه حساب های اشخاص که در طی سال شمسی پنج میلیارد ریال ( یا معادل ارزی این مبلغ) و بیشتر باشد. | ||||
| جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع سپرده های غیر دیداری ریالی و ارزی و سود آنها نزد بانک ها و موسسات اعتباری | الف) اشخاص حقوقی: جمع گردش و مانده کلیه سپرده ها و سود متعلق در پایان هر سال به استثنای حساب های اشخاص مشمول ماده (۲) قانون که توسط خزانه داری کل کشور افتتاح شده یا می شود | سالانه | ||
| ب) اشخاص حقیقی: جمع گردش بدهکار یا بستانکار کلیه حساب های سپرده اشخاص که در طی سال شمسی پنج میلیارد ریال (یا معادل ارزی این مبلغ) و بیشتر باشد. | ||||
| جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع حسابها، سپرده ها و سود آنها(سپرده های دیداری و غیر دیداری)،تسهیلات و تعهدات نزد بانکها و موسسات مالی و اعتباری مادامی که از بانک مرکزی مجوز فعالت اخذ ننموده اند | اطلاعات تمامی حسابها، سپرده ها و تسهیلات و تعهدات اشخاص (حقیقی و حقوقی) | سالانه | ||
| تسهیلات بانکی اعم از ارزی و ریالی در قالب کلیه عقود توسط بانکها و موسسات اعتباری | الف)اشخاص حقوقی کلیه تسهیلات ریالی و ارزی به استثنای تسهیلات اعطایی به اشخاص مشمول ماده (۲) قانون | سالانه | ||
| ب) اشخاص حقیقی کلیه تسهیلات ریالی و ارزی که اصل مبلغ تسهیلات یا معادل ریالی آن ۵۰۰ میلیون ریال و بیشتر باشد. | ||||
| تسهیلات اعطایی اعم از ارزی و ریالی در قالب کلیه عقود توسط شرکت های واسپاری (لیزینگ)، انواع صندوق ها، تعاونی های اعتبار و سایر تأمین کنندگان مالی(فایناسرها) | کلیه تسهیلات ارزی و ریالی | سالانه | ||
| کلیه تعهدات اعم از گشایش اعتبار اسنادی و تنزیل اعتبار اسنادی و خرید دین | کلیه تعهدات و معاملات با اشخاص حقیقی و حقوقی | سالانه | ||
| ضمانت نامه ها و نظایر آن | مشخصات کلیه ضمانت نامه های صادره برای اشخاص حقیقی و حقوقی | سالانه | ||
| دارایی ها،اموال و املاک و نقل و انتقال آنها | اطلاعات دارایی ها، اموال و املاک و همچنین نقل و انتقال آنها | اطلاعات کلیه املاک و انواع وسائط نقلیه(هوایی، دریایی، ریلی، جاده ای درون و برون شهری) و انواع ماشین آلات راهسازی و صنعتی و نقل و انتقال آنها | سالانه |
تبصره ۱– درمواردی که برای اقلام اطلاعاتی، آستانه تعیین شده است، ارسال اطلاعات بر خط منوط به رسیدن اقلام اطلاعاتی به حد آستانه تعیین شده خواهد بود.
تبصره ۲- اقلام اطلاعاتی که فاقد حد آستانه می باشند می بایستی به صورت کامل و برخط ارسال شوند.
تبصره ۳– منظور از خرید و فروش کالا و خدمات و واردات و صادرات، معاملات فی مابین اشخاص ثالث می باشد که اطلاعات آن را اشخاص دارنده اطلاعات در اختیار دارند.
تبصره ۴- سازمان مجاز است شاخصها و حد آستانه مندرج در ماده (۸) این آیین نامه را تا بهمن ماه هر سال برای اجراء در سال شمسی بعد، بازنگری و تعدیل نماید و در صورت موافقت وزیر امور اقتصادی و دارایی شاخصهای تعدیل شده را به عنوان حد آستانه جدید اعلام کند. شاخصها و آستانه های اعلام شده تا اعلام تغییرات جدید به قوت خود باقی خواهند بود.
تبصره ۵- سازمان میتواند حسب ضرورت بازه زمانی دریافت اطلاعات مندرج در جدول موضوع ماده (۸) این آیین نامه را برای هر یک از اشخاص دارنده اطلاعات یا تمامی آنها، متناسب با نیاز اطلاعاتی خود، تغییر دهد.
تبصره ۶– در شرایطی که تجمیع اطلاعات یا اعمال حد آستانه توسط مدیریت پایگاههای اطلاعاتی امکان پذیر نباشد، دارنده اصلی اطلاعات مکلف است کلیه اطلاعات را بدون در نظر گرفتن حد آستانه برای سازمان ارسال نماید.
تبصره ۷– دارندگان اطلاعات موظفند بسته های اطلاعاتی را حداکثر یک ماه و نیم پس از بازه زمانی مندرج در جدول موضوع ماده (۸) این آیین نامه تهیه و مطابق شیوه های تعیین شده در ماده (۷) این آیین نامه برای سازمان ارسال نمایند.
فصل پنجم: جرائم
ماده ۹- سازمان میتواند در صورت تشخیص عدم نیاز به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی موضوع این آیین نامه، نسبت به حذف و امحاء الکترونیکی اطلاعات مازاد بر نیاز و یا استفاده شده، اقدام نماید.
ماده ۱۰- در صورتی که به دلیل در اختیار قرار ندادن اطلاعات توسط اشخاص دارنده اطلاعات حسب مقررات این آیین نامه خسارت یا زیانی به دولت وارد شود، متخلف یا متخلفین علاوه بر مجازاتهای مقرر در قانون مسئول جبران خسارت وارده به دولت خواهند بود.
تبصره- مسئولیت صحت، اعبتار و اصالت اطلاعات ارائهشده به سازمان به اشخاص دارنده اطلاعات می باشد.
ماده ۱۱– حسب ماده (۲۷۹) قانون هرگونه دسترسی غیرمجاز و سوء استفاده از اطلاعات ثبت شده در پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مودیان مالیاتی در خصوص مسائلی غیر از فرآیند تشخیص و وصول درآمدهای مالیاتی یا افشای اطلاعات مزبور جرم است و مرتکب علاوه بر انفصال از خدمات دولتی و عمومی از دو تا پنج سال، به مجازات بیش از شش ماه تا دو سال حبس محکوم می شود.
این آیین نامه در ۱۱ ماده و ۱۵ تبصره تهیه و در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۵ به تصویب وزرای امور اقتصادی و دارایی و دادگستری رسید و از ابتدای سال ۱۳۹۵ لازم الاجرا خواهد بود.
