اهمیت قرارداد برای کسب و کارهای تجاری
این مطلب برای چه کسانی مفید است
این مطلب حقوقی برای همه صاحبان کسب و کار، شرکت های تجاری، مدیران شرکت های تجاری، مدیران مالی و وکیل تجاری ( وکیل تجاری کیست و استفاده از وکیل تجاری چه مزایایی برای صاحبان کسب و کار و شرکت های تجاری دارد) مفید است.
توجه به نکات و رهنمودهای تنظیم قرارداد برای کسب و کارها مهم است
بیشتر مراودات مالی بین صاحبان کسب و کار بر اساس قراردادهایی انجام می شود که طرفین قرارداد، با اختیار خود آن را امضا می کنند ولی وقتی قراردادی امضاء شد اجرای آن در اختیار امضاء کننده نیست و امضاء کننده مجبور به اجرای قرارداد می شود.
در مواردی که طرفین قرارداد به اختلافی با هم برخورد کنند، دادگاه، برای تعیین طرف صاحب حق در اختلاف، به مفاد قرارداد نگاه می کنند.
بنابراین با توجه به اهمیت قرارداد و مفاد آن در منافع و حقوق مالی لازم است هر صاحب کسب و کاری قبل از امضای هر قرارداد با نکات کلیدی امضای قرارداد آشنا باشد.
۱- رهنمود اول؛ قبل از امضای قرارداد از ممنوع المعامله نبودن طرف قراردادتان مطمئن شوید
شما به عنوان صاحب کسب و کار، برنامه های تجاری برای اداره کسب و کار خود را با انعقاد قرارداد با سایر افراد جهت گرفتن خدمات و کالاهای مورد نیاز اجرایی می کنید. قراردادی که امضاء می کنید باید از نظر حقوقی معتبر باشد در غیر این صورت تمام برنامه ها و هزینه های شما خرج یک قرارداد باطل و بی نتیجه تلف خواهد شد.
برای اعتبار قرارداد امضاء شده، نیاز به شرایط حقوقی متعددی است که اگر قرارداد فاقد آن باشد، بی اعتبار خواهد بود.
از موارد بی اعتباری قرارداد ممنوع المعامله بودن هر کدام از طرفین قرارداد به هر دلیل قانونی مثل ورشکستگی وی یا هر علت دیگری است.
در واقع ممکن است شما روی امضای قرارداد با کسی حساب باز کرده باشید که ممنوع المعامله بوده است و شما وقت و هزینه خود را هدر داده باشید.
بنابراین لازم است قبل از امضای قرارداد و یا تحویل دادن مالی به طرف دیگر، با جستجو در سامانه های قانونی که اسامی افراد و اشخاص ممنوع المعامله را نمایش می دهد و از طریق کمک گرفتن از وکیل تجاری و نیز دفترخانه اسناد رسمی خود، از وضعیت حقوقی شخص طرف قرارداد خود مطمئن شوید و سپس با او قرارداد را امضاء کنید.
۲- رهنمود دوم؛ مطمئن شوید که مال موضوع قرارداد، مشکل حقوقی نداشته باشد
برای اینکه قراردادی که امضاء می کنید از نظر حقوقی معتبر باشد، موضوعی که قرارداد برای آن منعقد می شود باید شرایط حقوقی و قانونی لازم را داشته باشد و آزاد باشد.
مثلاً در یک قرارداد پیمانکاری که شما منعقد می کنید، ممکن است بخواهید ملکی را بمنظور تضمین وصول طلب خود از طرف دیگر به وثیقه بگیرید. برای اینکه قرارداد وثیقه مورد نظرتان صحیح و معتبر باشد اولاً ملک مورد وثیقه باید تحت مالکیت وثیقه گذار باشد، ثانیاً ملک در وثیقه شخص دیگری نباشد، ثالثاً ملک در توقیف هم نباشد وگرنه بر روی قراردادی هزینه و برنامه ریزی کرده اید که از اساس بی اعتبار بوده است.
۳- رهنمود سوم؛ در مورد قرارداد با شرکت، امضاء کننده، حتما دارنده امضای مجاز در شرکت باشد
در موردی که می خواهید قرارداد را با یک شرکت و یا شخص حقوقی منعقد کنید باید بدانید که امضای قرارداد از جانب شرکت صرفاً توسط کسانی باید صورت گیرد که از نظر حقوقی دارنده امضای مجاز شرکت هستند.
دارندگان امضای مجاز شرکت کسانی هستند که بر اساس اساسنامه آن شرکت و صورتجلسات هیات مدیره، حق امضای اسناد را دارند.
چنانچه نادانسته قرارداد را با افراد دیگری در شرکت امضاء کنید این قرارداد از نظر شرکت هیچ تعهدی را ایجاد نمی کند و از نظر حقوقی نیز در دادگاه ها و سایر مراجع قانونی قابل استناد نیست.
با توجه به اینکه دارندگان امضای مجاز شرکت بطور مرتب تغییر می کنند لازم است از وکیل تجاری خود بخواهید که اسناد مربوط به دارندگان امضای مجاز شرکت طرف خود را بر اساس آخرین اسناد پیدا کند.
۴- رهنمود چهارم؛ از تنظیم قراردادهای ناقص و کلی پرهیز کنید
از وکیل خود بخواهید قراردادهایتان را به گونه ای تنظیم کند که از ابتدای اجرای قرارداد تا پایان نهایی رابطه قراردادی، قرارداد و اجرای آن تحت فرمان و برنامه طرفین قرارداد باشد.
مفاد قرارداد را طوری تنظیم کنید که تعیین تکلیف هیچ چیز در مورد اجرای قرارداد را به مرجعی خارج از طرفین نسپارید. این امر مهم وقتی حاصل می شود که شما و وکیلتان همه آنچه ممکن است از اجرا تا پایان قرارداد اتفاق بیفتد را بتوانید پیش بینی کنید و راه حل آن ها را در قرارداد بنویسید.
در مورد همه احتمالات ممکن، مفاد مورد نظر را در قرارداد درج کنید.
قرارداد هر چه مفصل تر و روشن تر باشد ریسک اختلاف بعدی طرفین و شکست قرارداد کمتر است.
هر چقدر قرارداد شما ناقص باشد، تعیین تکلیف مسائل آن را به مرجعی خارج از اراده خود سپرده اید مثل قاضی یا داوری که ممکن است هیچ وقت به اندازه طرفین نتوانند به هدف و مفاد واقعی قرارداد آگاه شوند.
۵- رهنمود پنجم؛ از بکارگیری کلمات مبهم در قرارداد خودداری کنید
در کنار ضرورت کامل بودن قرارداد، روشن بودن الفاظ و جملات آن نیز ضروری است.
از نظر حقوقی بهترین قرارداد قراردادی است که فرایند های اجرا و خاتمه قرارداد را ترسیم نماید و به راحتی و روشنی بیان کند. قراردادی که هم طرفین قرارداد و هم سایر افراد مرتبط با آن، با ملاحظه آن به راحتی به درک روشن و مشترکی از قرارداد و اهداف آن و تعهدات طرفین دست یابند.
اگر از کلمات و جملات مبهم در قرارداد استفاده کنید علاوه بر اینکه خود شما و طرف تان در فهم و اجرا سردرگم و دچار اختلاف می شوید، کسی که قرار است بین شما در مورد قرارداد حکمیت کند نیز ممکن است برداشتی از قرارداد نماید که با درک واقعی شما از قرارداد فاصله زیادی داشته باشد.
همیشه درستی، در سادگی است حتی در تنظیم قرارداد. ولی باید دانست که ساده نوشتن قرارداد به معنای سطحی نوشتن نیست بلکه به معنای این است نویسنده به هنگام نوشتن قرارداد، خود را به جای خواننده قرارداد بگذارد و مقصود خود را با اطلاع از مفاهیم حقوقی و با بیان دقیق و درست آن ها بیان کند.
البته از نظر تکنیک قرارداد نویسی، در موارد خاصی ممکن است بکارگیری آگاهانه عبارت مبهم در قرارداد به مصلحت باشد ولی تشخیص و اجرای چنین تکنیکی صرفاً از وکیل تجاری بسیار آگاه و مجرب ممکن خواهد بود، بنابراین بهتر است چنین سیاستی در قرارداد نویسی را به عنوان یک امر استثنایی بدانید و به اصل روشن نوشتن عبارات قراردادی پایبند بمانید.
۶- رهنمود ششم؛ احتمال عدم اجرای تعهد، توسط طرف دیگر قرارداد را در نظر بگیرید و برای این امر ضمانت اجرای مناسب در قرارداد پیش بینی کنید
از نظر تجاری و حقوقی عدم اجرای تعهدات قراردادی توسط طرف دیگر قرارداد می تواند به معنای شکست قرارداد و اهداف شما باشد و هزینه هایی را تحمیل کند.
عدم اجرای تعهد قراردادی توسط طرف دیگر، همیشه احتمال بالایی دارد بویژه وقتی که وی به این نتیجه برسد که اجرای تعهد به نفع وی نیست.
خوب است بدانید متاسفانه قوانین ایران حمایت مناسبی از طرفی که قرارداد به ضرر وی نقض شده نمی کند، لذا بهتر است در این زمینه به حمایت قانونی دلگرم نباشید، بلکه در هنگام تنظیم قرارداد، حمایت های لازم از خود در برابر انجام ندادن تعهد توسط طرف دیگر را در قرارداد بنویسید.
برای پوشش این احتمال، لازم است وقتی که قرارداد را تنظیم می کنید این احتمال را در نظر بگیرید و برای اجرا نکردن تعهد طرف، شروطی را در قرارداد بنویسید که اولاً بعنوان عامل بازدارنده، طرف دیگر را از اجرا نکردن تعهد باز دارد و دوم اینکه بتواند خسارت وارده به شما در نتیجه اجرا نشدن تعهد طرف دیگر را جبران کند.
بهترین ضمانت اجرایی که می توان برای عدم اجرای تعهد طرف دیگر در قرارداد پیش بینی کرد، قراردادن مبلغ مقطوع بعنوان خسارت بابت اجرا نکردن تعهد است که هم می تواند مانع از انگیزه طرف دیگر قرارداد به اجرا نکردن تعهد شود و هم می تواند در صورت اجرا نکردن تعهد طرف دیگر، خسارت وارده به شما را جبران کند.
۷- رهنمود هفتم؛ برای اطمینان از اجرای تعهدات طرف دیگر، اسناد تضمینی مناسب پیش بینی کنید
هر چقدر هم بتوانید در قرارداد برای خود حقوق و امکاناتی را در مقابل طرفتان بنویسید، تا زمانی که وسایلی را برای بدست آوردن عملی این حقوق نداشته باشید، نمی توانید به بدست آوردن واقعی حقوق خود اطمینان داشته باشید.
حقی را که نتوان به راحتی اجرا و تصرف کرد حق به معنای واقعی نیست بنابراین لازم است وقتی که قرارداد را تنظیم می کنید و برای خود حقی را در برابر طرف دیگر می نویسید حتماً تضامین لازم برای وصول آن را نیز پیش بینی کنید. مثلاً وقتی در یک قرارداد خرید محصول مسئولیت فروشنده آن در جبران خسارت تحویل ندادن به موقع محصول را پیش بینی می کنید، حتماً گرفتن تضمین مناسب مثل ضمانت بانکی و یا سند تضمینی را نیز در قرارداد پیش بینی کنید تا بتوانید با استفاده از این تضمین ها، خسارت خود را به راحتی و بدون رجوع به دادگاه وصول کنید.
۸- رهنمود هشتم؛ در مورد قرارداد با بخش دولتی، به ویژگی های قراردادهای دولتی توجه داشته باشید
هنوز بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور دولتی است و دولت برای تامین نیازهای جامعه با بخش خصوصی قرارداد می بندد به همین جهت احتمال اینکه هر صاحب کسب و کار نیز با بخش دولتی قرارداد ببندد وجود دارد.
باید دانست امضای قرارداد با بخش دولتی، ملاحظات حقوقی قابل توجهی در مقایسه با امضای قرارداد با بخش خصوصی دارد.
قبل از انعقاد قرارداد با بخش دولتی خوب است بدانید؛
۱- اساساً صاحب کسب و کاری که کارمند دولت باشد حق امضای قرارداد را با هیچ دستگاه دولتی ندارد.
۲- از نظر حقوقی و قانونی، گرفتن طلب قراردادی از بخش دولتی زمانبر تر از گرفتن طلب از بخش خصوصی است.
۳- در تنظیم قرارداد با طرف دولتی، اصولاً آزادی شما در تنظیم مفاد قرارداد کمتر است.
۴- در امضای قرارداد با بخش دولتی، در بیشتر معاملات مجبور به دادن تضامین خاصی مثل ضمانت نامه بانکی یا وثیقه ملکی خواهید بود.
بنابراین قبل از اینکه قصد امضای قرارداد با بخش های دولتی و هزینه ای که برای آن می کنید، حتماً از محدودیت ها و ملاحظات خاص آن آگاهی کسب کنید.
۹- رهنمود نهم؛ برای احتمال اختلاف با طرف دیگر در اجرای قرارداد و چگونگی حل اختلاف، راه حل های مناسب در قرارداد پیش بینی کنید
هر قراردادی با رضایت طرفین امضاء می شود ولی در اجرای قرارداد، احتمال بروز اختلاف و دعوی بین طرف های قرارداد همیشه ممکن و مطرح است.
لازم است حتماً برای احتمال اختلافات بعدی و نحوه حل آن، در قرارداد پیش بینی های لازم را بکنید و یک استراتژی جامع، کارآمد و سریع برای آن در قرارداد بنویسید.
اصولاً روش های اصلی حل اختلافات قراردادی از دو حالت خارج نیست یا رسیدگی توسط دادگاه و یا داوری.
اگر در قرارداد، در مورد رسیدگی توسط داور مطلبی پیش بینی نکنید، این دادگاه است که به اختلاف بین طرفین قرارداد رسیدگی می کند.
رسیدگی بوسیله هر مرجعی اعم از دادگاه و یا داوری، می تواند مزایا و معایا خاص خود را داشته باشد و بهتر است که بر اساس ملاحظات خاص خود یکی از این دو روش را، با گرفتن مشورت از وکیل خود، در قرارداد درج کنید.
به عنوان راهنمایی کلی در نظر بگیرید که در موارد قراردادهای تخصصی و پیچیده مثل سرمایه گذاری های مشترک یا قرارداد های پیمانکاری با طیف گوناگونی از خدمات و یا قرارداد با اشخاص خارجی بهتر است که رسیدگی داوری را در قرارداد پیش بینی کنید. با این حال حتماً تنظیم شرط داوری را به یک وکیل تجاری متخصص بسپارید تا گرفتار درگیری های ناشی از تنظیم شروط ضعیف درباره داوری نشوید.
۱۰- رهنمود دهم؛ به مسائل و آثار مالیاتی و بیمه ای قراردادتان توجه کنید
بسیاری از قراردادها، علاوه بر اینکه برای طرفین آنها تعهداتی را در برابر یکدیگر ایجاد می کنند موجب تکالیفی در مقابل سازمان تامین اجتماعی و یا اداره امور مالیاتی می شود. بویژه در قراردادهای مشارکتی، قرارداد با اشخاص خارجی، قراردادهای عرضه کالا و خدمات و بسیاری قراردادهای دیگر که موجب تکالیف بیمه ای و نیز مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده، می شود.
آگاهی از این تکالیف مالیاتی و ملاحظه آن در تنظیم قرارداد، باعث روشن تر شدن چشم انداز تجاری طرح قراردادی شما و نیز پیشگیری از احتمال جریمه های مالیاتی و بیمه ای ناخواسته می شود.
۱۱-رهنمود یازدهم؛ از تنظیم قرارداد کاملا یکجانبه به نفع خود پرهیز کنید
شاید این رهنمود کمی برای شما عجیب باشد.
اگر برای تنظیم یک قرارداد، در موقعیت چانه زنی و مذاکره ای بالاتری نسبت به طرف دیگرتان قرار دارید و می توانید هر شرطی را در قرارداد درج کنید و طرف نیز مجبور است آن را قبول کند بهتر است در استفاده از این موقعیت زیاده روی نکنید زیرا قراردادهایی که کاملاً یک طرفه بسته می شوند ممکن است چنان فشاری به طرف دیگر را ایجاد کند که در نهایت اجرای درست قرارداد را به مخاطره بیندازد. همچنین در مواردی که به استناد چنین قراردادهایی به دادگاه مراجعه می کنید دادگاه ها در زمان رسیدگی، به قراردادهای به اصطلاح “ترکمنچایی” بدبین هستند.
بنابراین برای اجرای راحت و صلح آمیز قرارداد، بهتر است درکنار استفاده معقول از موقعیت برتر خود در مقابل طرف، از درج کردن شروط اجحاف آمیز و نامتعادل به ضرر طرف دیگر قرارداد پرهیز کنید.
۱۲- رهنمود دوازدهم؛ در برای تنظیم قراردادهای مهم تر، از وکیل متخصص استفاده کنید
باید بدانید که هر قرارداد بر اساس اهداف تجاری طرفین و محیط حقوقی مربوط به آن، اقتضائات حقوقی و مالی خاص خودش را دارد.
در موارد زیادی ملاحظه شده که صاحب کسب و کار و یا شرکت برای قرارداد بستن از فرمت های رایج از جمله فرم های موجود در اینترنت استفاده می کنند.
هر چند برای معاملات و قراردادهای کم اهمیت چنین استفاده ای مخاطره کمتری دارد ولی در نظر داشته باشید قرارداد خوب آن قراردادی است که بطور خاص و براساس طرح تجاری و مالی مورد نظر نوشته شود. چنین قراردادی علاوه بر اینکه نیازمند استفاده از کارشناسان فنی و مالی است باید تحت مدیریت و نظر نهایی یک وکیل متخصص و آگاه به جنبه های حقوقی، تجاری، مالی و فنی موضوع صورت گیرد.
بنابراین در تنظیم قراردادهای خود بویژه قراردادهایی که بخشی از سرمایه شما قرار است درگیر قرارداد شود حتماً از وکیل تجاری و وکیل مالی مجرب و آشنا با قوانین و مبانی قراردادها استفاده کنید.
